Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết học 117: Hội thoại (tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết học 117: Hội thoại (tiếp theo)

1. Giáo viên: Phạm Thị Ngọc
2. Kiểm tra bài cũ: CHUYỆN KỂ l Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa: l - Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là l Người thầy giáo già hoảng hốt: l - Thưa ngài, ngài là l - Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào l ? Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên?Thế nào là vai xã hội? Vai xã hội được xác định như thế nào?
3. Đáp án: l* Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trò: l- người thầy: vai trên l- ông tướng: vai dưới l* Xét về địa vị xã hội: l- người thầy: vai dưới l- ông tướng: vai trên
4. Hội thoại Vai xã hội Vị trí của người tham gia hội thoại với người khác trong cuộc thoại QH trên dưới hay ngang hàng QH thân- sơ Theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và XH Tùy theo mức độ quen biết, thân tình
5. TIẾT : 117
6. TiÕt 117 Héi tho¹i (tiÕp theo) Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: - BàiHồng! tập Mày tình có muốn huống: vào Thanh Trong Hoá các chơi tình với mẹ huống mày không? sau 1. Ví dụ: SGK/92,93 ( )người Nhận con ra những đã phạm ý nghĩ cayvào độc cách trong nói giọng nào? nói và nét mặt rất 2. Nhận xét: kịchTrong của cô hội tôi kia,thoại, tôi cúiai cũngđầu không được đáp nói. Nhưng Mỗi lần đời cónào một tình thương1. Cha yêu mÑ và lòng ®ang kính bµn mến b¹cmẹ tôi víi lại nhaubị những rắp tâm tanh - Người cô: nói 5 lượt bẩnngười xâm phạm tham đến gia ( ) hội thoại nói được gọi là một lượt Bé Hồng: nói 2 lượt TôivÒ cũng vÊn đáp ®Ò lại kinh cô tôi: tÕ trong gia ®×nh. lời. Lượt lời hội thoại Nói - Không!Ng­êi Cháu con khôngngåi muốngÇn ®ãvào. nãi Cuối xen năm thế nào mợ cháu - Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến cũng về. leo lượt lời của mình Côvµo tôi hỏic©u luôn, chuyÖn giọng vẫn cña ngọt: cha mÑ - SaoCó lại nhữngkhông vào? trường Mợ mày hợp, phát người tài lắm, nói có bỏnhư lượt dạo trước lời ( im Thể hiện thái độ bất bình đâu!khiÕn cha mÑ lặngrÊt bùc) như m×nh. một cách biểu thị thái độ. - Bé Hồng không cắt lời của người Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày2. - D¹odại quá, nµy, cứ bèvào thÊy đi, tao ®iÓm chạy m«ncho tiền tàu. Vào mà bắt mợ cô khi người cô đang nói Nói đúng lượt lời, không ngắt lời người khác là màyAnh may cña vá consắm sửah×nh chovà nh­ thăm ch­a em ®­îc bé chứ. Tôn trọng vai xã hội, giữ thái ( ) Tôithể cười hiện dài trong sự lắngtiếng khóc,nghe, hỏi thấu cô tôi: hiểu, tôn trọng độ lễ phép - Saotèt côl¾m. biết S¾p mợ conthi córåi, con? con cÇn cè Nói ( )g¾ng h¬n n÷a. Hay lµ conngười sang tham gia hội thoại. Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêmcắt nghị: - Vậy ¤ng mày Nam hỏi cô ch­a Thông nãi – tênhÕt người c©u, đànBắc bà họ nội xa kia – chỗ ở của®· mợ vïng mày, v»ng rồi đánh ®øng giấy dËy cho vµ mợ lµu mày, bµu: bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi đượclời sao? Tỏ sự- ngậmTh«i, ngùi bè ®õngthương nãi xót ®Õn thầy chuyÖn tôi, cô tôi lại chập chừng tiếp: - Mấyhäc lạihµnh rằm cña tháng con tám n÷a! này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
7. Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt cho c©u hái d­íi ®©y. l ThÕ nµo lµ hµnh vi “c­íp lêi” (xÐt theo c¸ch hiÓu vÒ l­ît lêi) ? l A. Nãi tranh l­ît lêi cña ng­êi kh¸c. l B. Nãi khi ng­êi kh¸c ®· kÕt thóc l­ît lêi cña hä. l C. Nãi khi ng­êi kh¸c ch­a kÕt thóc l­ît lêi cña hä. l D. Nãi xen vµo khi ng­êi kh¸c kh«ng yªu cÇu.
8. TiÕt 117 Héi tho¹i (tiÕp theo) I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: 1. Ví dụ: SGK/92,93 Ghi nhớ : 2. Nhận xét: * Trong hội thoại, ai cũng được nói. - Người cô: nói 5 lượt Mỗi lần có người tham gia hội thoại Bé hồng: nói 2 lượt nói được gọi là một lượt lời. Lượt lời hội thoại - Có 2 lần bé Hồng im lặng * Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt khi đến lượt lời của mình lời của người khác, tránh nói tranh, Thể hiện thái độ cắt lời hoặc chêm vào lời người - Bé Hồng không cắt lời khác. của người cô khi người cô đang nói * Nhiều khi, im lặng khi đến lượt Tôn trọng vai xã hội, lời của mình cũng là một cách biểu giữ thái độ lễ phép thị thái độ. 3. Bài học: Ghi nhớ (102)
9. TiÕt 111 Héi tho¹i (tiÕp theo) I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: 1. T×m hiÓu tÝnh c¸ch nh©n vËt qua c¸ch miªu 1. Ví dụ: SGK/92,93 t¶ cuéc tho¹i gi÷a c¸c nh©n vËt trong ®o¹n 2. Nhận xét: trÝch Tøc n­íc vì bê (T¾t ®Ìn Ng« TÊt Tè) - Người cô: nói 5 lượt Bé hồng: nói 2 lượt Lượt lời hội thoại Nhân vật Tính cách - Có 2 lần bé Hồng im lặng Thông minh, tháo vát, khi đến lượt lời của mình Chị Dậu sắc sảo, biết mình biết Thể hiện thái độ người - Bé Hồng không cắt lời Cai lệ Hống hách, tàn bạo, lỗ của người cô khi người cô mãng đang nói Người nhà Tôn trọng vai xã hội, A dua, ăn theo lí trưởng giữ thái độ lễ phép 3. Bài học: Ghi nhớ (102) Anh Dậu Yếu đuối, nhút nhát II. LUYỆN TẬP:
10. TiÕt 117 Héi tho¹i (tiÕp theo) I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và 1. Ví dụ: SGK/92,93 cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố. 2. Nhận xét: C¸i Tí ChÞ DËu - Người cô: nói 5 lượt Ban ®Çu VÒ sau Ban ®Çu VÒ sau Bé hồng: nói 2 lượt Sè l.l 7 Lượt lời hội thoại (a) 11 3 3 - Có 2 lần bé Hồng im lặng Cè lµm Sî §au ®ín Nãi cho mÑ hãi, v× s¾p khi đến lượt lời của mình nhiÒu, vui, khoe ®au mÊt con Thể hiện thái độ nãi dµi sù th¸o ®ín, nªn hÇu Lý do ®Ó - Bé Hồng không cắt lời v¸t nªn nªn nh­ kh«ng (b) thuyÕt nãi nhiÒu, nãi Ýt, nãi, nãi của người cô khi người cô phôc giäng hån nãi rÊt Ýt con đang nói nhiªn ng¾n Tôn trọng vai xã hội, T« ®Ëm nçi bÊt Sù hån nhiªn, ng©y giữ thái độ lễ phép h¹nh cña mét ®øa th¬, hiÕu th¶o cña 3. Bài học: Ghi nhớ (102) T¸c ®øa con cµng lµm cho dông trÎ hån nhiªn, ng©y II. LUYỆN TẬP: th¬ s¾p ph¶i rêi tæ ng­êi mÑ ®au lßng h¬n (c) Êm gia ®×nh khi s¾p ph¶i b¸n nã
11. Bµi 3: LÇn 1 2 LÝ ngì ngµng, h·nh t©m tr¹ng xóc ®éng, do diÖn sau ®ã nghÑn ngµo tr­íc tÊm lµ xÊu hæ lßng cña em m×nh.
12. Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt cho mçi c©u hái d­íi ®©y. l3. Trong héi tho¹i , khi nµo ng­êi nãi “ im lÆng” mÆc dï ®Õn l­ît m×nh ? lA . Khi muèn biÓu thÞ mét th¸i ®é nhÊt ®Þnh. lB. Khi kh«ng biÕt nãi ®Òu g×. lC. Khi ng­êi nãi ®ang ph©n v©n, l­ìng lù lD. C¶ A, B, C
13. TiÕt 117 Héi tho¹i (tiÕp theo) I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: 4. Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là 1. Ví dụ: SGK/92,93 vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết: 2. Nhận xét: Khóc là nhục. Rên, hèn. Van yếu đuối - Người cô: nói 5 lượt Và dại khờ là những lũ người câm Bé hồng: nói 2 lượt Trên đường đi như những bóng âm thầm Lượt lời hội thoại Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. - Có 2 lần bé Hồng im lặng (Liên hiệp lại) khi đến lượt lời của mình * Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong Thể hiện thái độ những trường hợp nào? - Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép 3. Bài học: Ghi nhớ (102) II. LUYỆN TẬP:
14. Häc sinh th¶o luËn - Khi nµo im lÆng lµ vµng? - Khi nµo im lÆng lµ hÌn nh¸t?
15. C¶C¶ haihai nhËnnhËn xÐtxÐt trªntrªn ®Òu®Òu ®óng®óng nh­ngnh­ng mçimçi nhËnnhËn xÐtxÐt l¹il¹i ®óng®óng víivíi métmét sèsè hoµnhoµn c¶nhc¶nh kh¸ckh¸c nhau:nhau: - Im lÆng lµ vµng -> khi cÇn im lÆng ®Ó gi÷ bÝ mËt ®Ó thÓ hiÖn t«n träng ng­êi kh¸c, ®Ó ®¶m b¶o sù tÕ nhÞ khi giao tiÕp - Im lÆng lµ d¹i khê, lµ hÌn nh¸t -> khi im lÆng tr­íc nh÷ng hµnh vi sai tr¸i, tr­íc ¸p bøc bÊt c«ng, tr­íc sù xóc ph¹m ®èi víi m×nh hay ®èi víi nh÷ng ng­êi l­¬ng thiÖn
16. l * Lưu ý: l Tuyệt đối không nói chuyện riêng hay ngắt lời người nói vì ngắt lời người đối thoại thường là yếu tố nhanh nhất phá hỏng cuộc nói chuyện. Một người nghe tốt phải biết dành thời gian cho người khác bày tỏ ý kiến cá nhân. Khi muốn nói điều gì, hãy đợi người nói nói dứt câu và dừng trong giây lát. l Nếu có gì không rõ hoặc không chắc chắn đừng ngần ngại nhờ họ nhắc lại hoặc diễn đạt rõ hơn. l Nhiều người mắc tật nói dai, nói dài, nói huyên thuyên, nếu bạn không thích tất nhiên có thể tìm cách ngắt lời khéo léo. Tuy nhiên, cách hữu hiệu nhất để phá vỡ thói quen ngắt lời là xin lỗi. Mỗi khi ngắt lời ai bạn hãy xin lỗi ngay, và sau vài lần như thế bạn sẽ cẩn thận hơn khi định ngắt lời người khác.
17. TiÕt 117 Héi tho¹i (tiÕp theo) I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: Hướng dẫn HS tự II. LUYỆN TẬP: học Ghi nhớ : -Đ/v bài học ở tiết này: * Trong hội thoại, ai cũng được nói. Vẻ sơ đồ tư duy hệ Mỗi lần có người tham gia hội thoại thống kiến thức về Hội thoại nói được gọi là một lượt lời. Phân tích một cuộc * Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt thoại mà bản thân tham lời của người khác, tránh nói tranh, gia hoặc chứng kiến: vai xã hội, lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người ngôn ngữ hội thoại, khác. -Đ/v bài học ở tiết tiếp * Nhiều khi, im lặng đến lượt lời theo: Lựa chon trật tự từ trong câu ( mục I.1, của mình cũng là một cách biểu thị 2; mục II.1, 2) thái độ.