Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết dạy 56: Bếp lửa

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết dạy 56: Bếp lửa

1. Giáo viên dạy: Nguyễn Đức Ngành Trường THCS : Tân TRào
2. KiÓm tra bµi cò: Hai khổ thơ đầu của bài “Đoàn thuyền đánh cá” diễn tả điều gì ? Em hãyA. phân Cảnh tích hoàng cảnh hôn đoàn trên thuyền biển đánhcả. cá trở về ? B. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên bãi biển C. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi D. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
3. TiÕt 56: V¨n b¶n: ( B»ng ViÖt)
4. I/ Tìm hiểu tác giả - tác phẩm: 1. Tác giả: ?- Bằng Em Việthãy ( nêu1941) những- Quê:Hà hiểu Tây. biết của em về tác giả Bằng- Thuộc Việt?lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. - Trải qua nhiều công việc : làm báo, đi chiến trường, biên tập, dịch thơ - truyện. Giữ các chức vụ quan trọng: Tổng thư kí hội văn học Hà Nội, uỷ viên BCH hội nhà văn Việt Nam, hiện là chủ tịch hội Liên hiệp văn học Hà Nội.
5. I/ Giới thiệu tác giả - tác phẩm: 2. Tác phẩm: Bài thơEm Bếp hãy Lửa nêu sáng hoàn tác cảnh 1963, ra khiđời tácvà thờigiả đang là sinhgian viên sáng học tác ngành bài thơ Luật này? ở nước ngoài. Bài thơ được đưa vào tập "Hương cây- Bếp lửa" (1968), Tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ.
6. -Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, khai thác những kỉ niệm và mơ ước tuổi trẻ nên gần gũi với bạn đọc trẻ nhất là trong nhà trường.
7. II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Đọc và tìm hiểu chú thích: ❖Cách đọc :Đọc với giọng tình cảm chậm rãi và lắng đọng. ❖Giải thích từ: - Đinh ninh: nhắc lại cho người khác nắm chắc, nhớ chắc. - Chiến khu: vùng căn cứ của lực lượng cách mạng hay lực lượng kháng chiến. - Ấp iu: là sự kết hợp của 2 từ ấp ủ và nâng niu.
8. TiÕt 56: V¨n b¶n: ( B»ng ViÖt) II. Đọc hiểu văn bản 2. Bố cục và thể loại. - Thể thơ: Tám chữ - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp tự sự và miêu tả. - Bố cục văn bản ? Văn bản có thể chia làm mấy phần? +Khổ 1. Bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm. + Năm khổ tiếp: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bàvà hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa. + Khổ 6. Suy nghĩ về bà và cuộc đời bà. + Khổ cuối: Nỗi niềm thương nhớ bà của người cháu xa quê.
9. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: a. Khổ thơ đầu. ❖? BaEm câu hãy thơ khái đầu quát khơi ý nghĩanguồn của dòng ba hồi câu tưởng thơ của ngườiđầu cháu. ?
10. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: a. Khổ thơ đầu. (Khơi nguồn cảm xúc của cháu.) ? Hình ảnh bếp lửa được hình dung trong trí nhớ của tác giả như thế nào ?
11. NhữngMột câu bếp thơ lửa trên chờn sử vờn dụng sương biện sớm. pháp nghệ thuậtMột bếpgì? lửa ấp iu nồng đượm
12. TiÕt 56: V¨n b¶n: ( B»ng ViÖt) I/ §äc, hiÓu chó thÝch: Mét bÕp löa chênchên vênvên s¬ng sím II/ §äc – hiÓu v¨n b¶n: Mét bÕp löa Êp Êp iu nång ®îm 3.Phân tích. Ch¸u th¬ng bµ biÕtbiÕt mÊy mÊy n¾ng n¾ng m maa a. Khổ thơ đầu Gîi bÕp löa thùc bËp bïng trong Tõ l¸y “chên vên” s¬ng sím Gîi c¸i mê nhoÌ cña bÕp löa trong kØ niÖm Gîi bµn tay kiªn nhÉn, khÐo lÐo Êp iu cña ngêi nhãm löa Gîi tÊm lßng chi chót cña bµ dµnh cho con ch¸u Gîi vÎ ®Ñp tÇn t¶o, chÞu th- H×nh ¶nh Èn dô ¬ng chÞu khã cña bµ “ biÕt mÊy n¾ng ma” Ngêi ch¸u th¬ng bµ v« h¹n
13. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: ? Hình ảnh “ Biết mấy nắng mưa” hay ở chỗ nào? ➢“ Biết mấy nắng mưa” là một cách nói ẩn dụ gợi ra phần nào cuộc đời vất vả, lo toan của bà. ➢Từ hình ảnh bếp lửa, liên tưởng tự nhiên đến người nhóm lửa- đến nỗi nhớ, tình thương với bà của đứa cháu đang ở xa.
14. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: a. Khổ thơ đầu. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng sông với con thuyền nhỏ chở đầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc đời này chắc người cháu không bao giờ quên được và cung chính từ đó, sức ấm và ánh sáng của bếp lửa cũng như của tình bà cháu cứ lan toả toàn bài thơ
15. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: b.Những khổ thơ tiếp theo (Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà ) ĐóTrong là nhữngdòng hồi kỉ niệmtưởng hồi của cháu cháu, lên những 4 tuổi kỉvà niệm những nào năm về bà và tìnhgiặc bà cháucàn quét. được gợi lại ?
16. ? Ấn tượng sâu đậm trong lòng cháu hồi 4 * Năm cháu 4 tuổi. tuổi là gì? Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
17. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích: ? Hình ảnh nào? Chi tiết nào ám ảnh mãi trong tâm trí tác giả đến bây giờ nghĩ lại vẫn vô cùng xúc động? Gợi những năm gian Đói mòn đói mỏi khổ(trong k/c chống (Thành ngữ) Pháp)- Cái đói kéo dài , làm mỏi mệt và kiệt sức mọi người.
18. ❖ Sâu đậm nhất trong kỉ niệm của cháu vẫn là mùi khói bếp. “khói hun nhèm mắt cháu”
19. II. Đọc - Hiểu văn bản ➢Khói nhiều, cay, khét vì củi ướt, vì sương nhiều và lạnh. Hình ảnh bếp lửa, ngọn khói,mùi khói cùng hình ảnh bà hiện ra trong nỗi nhớ thương ngậm ngùi của người cháu.
20. * Trong tám năm ròng Trong hồi tưởng của cháu , Kỉ niệm nào khác nữa về Tiếng chim tu hú bàvang được vọng nhắc trên tới những ? cánh đồng xa. T¸m n¨m rßng ch¸u cïng bµ nhãm löa Tu hó kªu trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa Khi tu hó kªu, bµ cßn nhí kh«ng bµ Bµ hay kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ TiÕng tu hó sao mµ tha thiÕt thÕ! MÑ cïng cha c«ng t¸c bËn kh«ng vÒ Ch¸u ë cïng bµ, bµ b¶o ch¸u nghe Bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch¨m ch¸u häc. Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc, Tu hó ¬i! Ch¼ng ®Õn ë cïng bµ Kªu chi hoµi trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa?
21. II. Đọc - Hiểu văn bản -? Vì sao tiếng tu hú ám ảnh tâm trí người cháu đến thế? Tiếng tu hú là âm thanh quen ➢Tiếng chim thuộc ở đồng quê, người xa tu hú nhà nhớ quê là nhớ tiếng tu hú.
22. NhắcTám nămtới kỉ đó, niệm cháu trong ở cùng tám bà.năm Bà này, bảo tác cháu giả nghe, còn bà dậy cháunhắc làm, tới bànhững chăm điều cháu gì học bên nữa về bà ánh ? lửa hồng mà bà chăm chút.
23. ? Theo em,có nỗi niềm nào của người cháu vang vọng trong lời thơ: “Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?” Tiếng tu hú báo mùa hè, râm ran trong vòm lá, trên YếuEm tố có biểu nhận cảm xét thật gì về đậm tác nétdụng .Bà của sớm yếu hôm tố biểuchăm cánh đồng cảmcứ khắc và tự khoải sự trong kêu mãi,đoạn kêu thơ hoài,này ?trong thựcchút tế cho đã dacháu.Với diết, trong những nỗi dòngnhớ lại thơ càng tự sự da nhưng diết chân hơn !Thểtình và sâu hiện sắc,đã nỗi nhớ tô đậm quê, hình nhớ bà trongvà đặc lòng biệt ngườilà tình thương bà vô hạn củacháu cháu. xa quê !
24. * Trong những năm giặc càn. NămTrong giặc thời đốtgian làng này, hồicháy tưởng tàn củacháy cháu rụi về bà và bếp lửa như Hàng xóm bốn bên trở vềthế lầm nào ?lụi Đỡ đần bà dựng lại túp nều tranh Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này kể nọ, Cứ bảo ở nhà vẫn được bình yên ! ” Rôi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
25. ? Đoạn thơ sử dụng lời dẫn. Đó là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?hãy chỉ ra lời dẫn đó? ➢Đó là lời dẫn trực tiếp. ?❖ ĐoạnKhông thơ chỉ dẫn giúp trực ta tiếp hình lời dung dặn rõcháu giọng của nói, bà nhằmsuy nghĩ,mục tình đích cảm gì? của bà mà còn làm sáng lên phẩm chất người bà – người mẹ Việt Nam yêu nước đầy lòng hy sinh.
26. Đoạn thơ còn sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? ❖ Điệp ngữ : “ Một ngọn lửa” ➢TừVì hình sao ảnh ở đây bếp tác lửa giả cụ lại thể dùng tĩnh từtại, “ngọn tương lửa” đối màkhách quan.không Theo nhắc mạch lại cảm “bếp xúc lửa” chuyển ? Ngọn thành lửa ngọnở đây lửacó ýtrừu tượng hơn, nhiều ý nghĩanghĩa hơn. gì Đó? là ngọn lửa của tấm lòng ấm áp của tình yêu thương, ngọn lửa của niềm tin dai dẳng và bền chặt vào cuộc kháng chiến. Đến đây bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà cò là người truyền lửa – Ngọn lửa của niềm tin.
27. II. Đọc - Hiểu văn bản C. Khổ 6 (Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà). Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng-bếp lửa!
28. ? Đoạn thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? Hình ảnh bà Sử dụng - Biết mấy nắng mưa như hiện lên càng đậm điệp ngữ. - Nhóm nét hơn trong cháu Bà lận đận Qua nắng mưa Giữ thói quen dậy sớm.
29. ? Hình ảnhNhóm bếp bếp lửa lửa được ấp iu bà nồng nhóm đượm lên trong đoạnNhóm này niềm là gìyêu ? thương , khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sể chung vui Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ. Em hãy nêu ý nghĩa của các hình ảnh trên ?
30. ➢Bà nhóm “niềm yêu thương khoai sắn” là nhóm lên tình yêu thương chi chút dành cho con cháu ➢Bà nhóm “nồi xôi gạo mới” là nhóm lên tình yêu thương san sẻ cho bà con xóm giềng thân thuộc. ➢“Nhóm tâm tình tuổi nhỏ” là nhóm lên vẻ đẹp tâm hồn, thắp sáng ước mơ cho cháu.
31. ? Vì sao tác giả đi tới khẳng định ngợi ca: “Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa !”? Vì bếp lửa giản dị bình thường phổ biến trong mọi gia đình Việt Nam nhung bếp lửa cũng thật cao quý kỳ diệu và thiêng liêng vì nó gắn liền với bà – người nhóm lửa, giữ lửa, truyền lửa, người tạo lên tuổi thơ của cháu. Bếp lửa trở thành một mảnh tâm hồn, một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu.
32. Thảo luân . TrongTại saobài thơkhi cónhắc hai đến hình bếp ảnh lửa nổi là bật,người gắn cháu bó mậtnhớ thiếtđến và trở đi bà,trở vàlại ngượcnhiều lần,lại, khiđó lànhớ bà vềvà bàbếp là lửa. nhớ Trong ngay đếndòng hồi hìnhtưởng ảnh của bếp cháu lửa ?hai hình ảnh ấy luôn gắn bó. Vì bà luôn là người nhóm lên bếp lửa mỗi sáng, mỗi chiều và suốt cả cuộc đời bà, trong mọi cảnh ngộ, từ những ngày gian khó đến những lúc yên vui. Bếp lửa là biểu hiện đầy gợi cảm về sự tảo tần ,chăm sóc, yêu tương maà bà dành cho cháu.Bếp lửa là tình bà ấm nồng, là tay bà chăm chút. Bếp lủa gắn với cuộc đời bà,gắn với tình yêu thương chi chút bà dành cho con cháu và mọi người.
33. Qua tìm hiểu nội dung bài học em hãy nêu mạch cảm xúc của bài thơ MạchNội cảm dung xúc bài của học. bài thơ : Hình ảnh Khơi nguồn Hồi tưởng kỷ Suy nghĩ về Cháu ở xa bếp lửa cảm hứng niệm bên bà bà và cuộc không nguôi đời bà nhớ bà Hình ảnh Nhớ về bà KN năm 4 Bà không chỉ quen và tình cảm tuổi,những là người nhóm lửa, giữ thuộc của 2 bà năm đói khổ rồi những lửa mà còn là cháu năm k/c của người truyền đất nước. lửa.
34. Hướng dẫn về nhà 1. Học thuộc lòng bài thơ. 2. Nắm được cấu trúc của bài theo dòng hồi tương của tác giả. 3. Soạn tiếp phần còn lại và xem trước bài thơ “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”để chuẩn bị cho tiết sau.