Bài giảng Sinh học 9 - Tiết dạy 24: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Nội dung text: Bài giảng Sinh học 9 - Tiết dạy 24: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Đột biến cấu trúc NST là gì? Có những dạng nào? Câu 2: Những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc NST? Tại sao đột biến cấu trúc NST gây hại cho con người và sinh vật?
2. Tiết 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ ĐỘT BIẾN ĐỘT BIẾN GEN ĐỘT BIẾN NST ĐỘT BIẾN SỐ ĐỘT BIẾN CẤU LƯỢNG NST TRÚC NST THỂ DỊ BỘI THỂ ĐA BỘI
3. Thế nào là bộ NST lưỡng bội ? -Bộ NST lưỡng bội (2n)là bộ NST gồm các cặp tương đồng.VD: Ruồi giấm 2n=8 ;Người 2n=46, cà độc dược 2n=24, -Số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng có thể bị biến đổi.VD: Ruồi giấm 2n=7; người 2n=45; cà độc dược 3n=36 -Khi số lượng NST bị biến đổi như vậy gây ra hiện tượng đột biến số lượng NST, vậy đột biến số lượng NST là gì ?
4. Tiết 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST Đột biến số lượng NST gồm 2 dạng: thể dị bội, thể đa bội
5. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ Em hãy quan sát hình sau và cho biết số lượng NST ở các hình đó?
6. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ ? Bộ NST ruồi giấm 2n = 8 2n = 2n = . 2n =
7. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ ? Bộ NST ruồi giấm 2n = 8 2n - 1 Thể 1 nhiễm 2n + 1 Thể 3 nhiễm 2n-2 Thể khuyết nhiễm
8. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST ? I- THỂ DỊ BỘI HS nghiên cứu SGK mục I kết 1. Khái niệm: hợp với thông tin trên cho biết thế nào là thể dị bội ?
9. Bộ NST người bình thường Bệnh đao ở người Thể dị bội
10. Bộ NST bệnh nhân Tớcnơ Bộ NST của nữ giới bình thường Thể dị bội
11. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ Cà độc dược có 12 cặp NST người ta phát hiện được 12 thể dị bội ở cả 12 cặp NST cho 12 dạng quả khác nhau về hình dạng, kích thước, gai. Trong đó 2n = 24, từ quả thứ 2 đến 13 khác.
12. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST ? I- THỂ DỊ BỘI HS nghiên cứu SGK mục I kết 1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà hợp với thông tin trên cho biết trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc thế nào là thể dị bội ? một cặp NST bị thay đổi về số lượng.
13. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST Thể dị bội khác với thể I- THỂ DỊ BỘI ? lưỡng bội ở điểm nào? 1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà Khác về số lượng NST: trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. - Thể lưỡng bội có 2n NST - Thể dị bội có nhiều hơn hoặc ít hơn một hoặc một số cặp NST 2. Các dạng: ? Sự biến đổi số lượng NST ở thể dị bội thường thấy những dạng nào?
14. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST là những biến Sự biến đổi về số lượng NST đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một không chỉ xảy ra ở 1 cặp NST cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST mà cũng có thể xảy ra ở một số I- THỂ DỊ BỘI cặp NST 1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà - Mất 2 NST thuộc 2 cặp tương trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc đồng khác nhau → thể một một cặp NST bị thay đổi về số lượng. nhiễm kép (2n – 1 – 1) - Thêm 2 NST thuộc 2 cặp tương 2. Các dạng: đồng khác nhau → thể tam Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8 nhiễm kép (2n + 1 + 1) * 2n+1  2n+1 = 9 * 2n- 1  2n-1 = 7 - Ngoài ra còn có thể bốn * 2n -2  2n-2 = 6 nhiễm 2n+2 và bốn nhiễm kép 2n+2+2 đến lớp 12 môn sinh học bài 6 Đột biến số lượng NST
15. Hình: Quả của cây cà độc dược bình thường và các thể dị bôi I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII
16. Nho ĐB (nhiều màu sắc khác nhau) Các cà chua ĐB( nhiều dạng)
17. Một số hình ảnh biểu hiện của ` người bị bệnh Đao Bộ NST người bệnh Đao 2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST (Tăng thêm 1 NST thứ 21)
18. Bộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1 NST giới tính X 2n – 1 = 46 – 1 = 45 NST
19. Sự thay đổi màu sắc ở bọ cánh cứng(ĐB dị bội thể)
20. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST: I- THỂ DỊ BỘI 1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. 2. Các dạng: Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8 * 2n+1  2n+1 = 9 * 2n- 1  2n-1 = 7 * 2n -2  2n-2 = 6 II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI
21. Hãy quan sát H: Cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n + 1) và (2n – 1). Tế bào sinh Giao tử: ♀(♂) ♂(♀) 2n 2n G: n n n+1 n–1 Hợp tử: 2n+1 2n-1
22. C1. Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong - Trường hợp bình thường? Mỗi giao tử chỉ chứa 1 NST của cặp (n). - Trường hợp bị rối loạn? + Một giao tử có 2 NST của cặp (n + 1). + Một giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n – 1). C2. Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào? - Giao tử có 2 NST của cặp (n + 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n + 1) - Giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n - 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n - 1)
23. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST: I- THỂ DỊ BỘI II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI * Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1) + Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1) + Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1) - Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n) x ♀(♂) (2n) GP: n , n n+1, n-1 F: 2n+1, 2n-1
24. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST: I- THỂ DỊ BỘI II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI * Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1) + Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1) + Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)
25. Sự phát triển nhanh của một số ngành công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp hóa học đã tạo ra nhiều loại hóa chất mới. Các hóa chất này đi vào cơ thể con người qua không khí, nước uống, thực phẩm, . . . Các thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu đã làm tăng rõ rệt tần số đột biến NST ở người sử dụng. Các hóa chất mà Mỹ đã rãi xuống Miền Nam gây hậu quả di truyền lâu dài. Việc sử dụng thuốc trừ sâu không đúng quy cách và các loại thuốc đã cấm sử dụng, gây hậu quả xấu đối với môi trường. Trên những người nhiễm độc cấp do hóa chất bảo vệ TV, photpho hữu cơ gây ra biến đổi số lượng và cấu trúc NST. Người làm ruộng ở những vùng sử dụng hóa chất nói trên có tỉ lệ đột biến NST cao hơn những người làm nghề khác (6,9% - 9,32% )
26. SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐẾN ĐỘT BIẾN PHUN THUỐC HÓA HỌC NƯỚC BỊ Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ BỊ Ô NHIỄM MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM (ĐIÔXIN)
27. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST: I- THỂ DỊ BỘI II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI * Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên ? phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1) + Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao Chúng ta cần phải làm gì để tử (n+1) được hợp tử (2n + 1) hạn chế sự xuất hiện của các + Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao đột biến? Là học sinh, các em tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1) có thể làm gì để góp phần hạn - Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n) x ♀(♂) (2n) chế sự xuất hiện của các đột GP: n , n n+1, n-1 biến? F: 2n+1, 2n-1
28. Chọn câu trả lời đúng nhất? Câu 1: Đột biến thể dị bội là dạng đột biến: a. NST bị thay đổi về cấu trúc b. Bộ NST tăng theo bội số của n và lớn hơn 2n c. Bộ NST tăng thêm hoặc mất đi 1 NST d. Bộ NST chỉ có 1 NST của mỗi cặp tương đồng Câu 2: Sự biến đổi số lượng ở một cặp NST thường thấy ở những dạng nào? a. Thể tam nhiễm b. Thể một nhiễm. c. Thể không nhiễm. d. Câu a, b và c. Câu 3: Tìm câu phát biểu sai: a. Trường hợp bộ NST lưỡng bội bị thêm hoặc mất 1 NST ở 1 hoặc một số cặp NST gọi là dị bội thể b. Dị bội thể xảy ra do có 1 cặp NST không phân li ở kì sau của giảm phân c. Đột biến dị bội thể chỉ gặp ở thực vật d. Bệnh Đao có 3 NST trong cặp số 21 của người
29. Câu 4: Ở cây lưỡng bội của ngô có bộ NST lưỡng bội 2n = 20 a. Số lượng NST trong bộ NST của thể ba nhiễm là bao nhiêu? 2n + 1 = 20 + 1 = 21 NST b. Số lượng NST trong bộ NST của thể một nhiễm là bao nhiêu? 2n – 1 = 20 – 1 = 19 NST c. Số lượng NST trong bộ NST của thể không nhiễm là bao nhiêu? 2n – 2 = 20 – 2 = 18 NST A
30. HDVN * Học bài theo nội dung. * Chuẩn bị bài mới cho tiết sau: - Nghiên cứu qua bài 24 “đột biến số lượng nhiễm sắc thể” ( tiếp theo). - Tìm hiểu hiện tượng đa bội thể và sự hình thành đa bội thể. So sánh đa bội thể khác dị bội thể như thế nào? - Đọc các thông tin và các lệnh  SGK.
31. Tiết 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ * Đột biến số lượng NST: I- THỂ DỊ BỘI II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI 1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc * Trong quá trình giảm phân một một cặp NST bị thay đổi về số lượng. bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình 2. Các dạng: thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1) Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8 + Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với * 2n+1  2n+1 = 9 giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1) * 2n- 1  2n-1 = 7 + Sự kết hợp giữa giao tử (n )với * 2n -2  2n-2 = 6 giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1) - Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n) x ♀(♂) (2n) GP: n , n n+1, n-1 * Hậu quả: F: 2n+1, 2n-1 - Bệnh ở người như: Đao, Tơcnơ - Thực vật:biến đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc.