Đề cương ôn tập Ngữ văn Lớp 12 - Trường THPT Thuận Hòa

Nội dung text: Đề cương ôn tập Ngữ văn Lớp 12 - Trường THPT Thuận Hòa

1. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN NGỮ VĂN 12 A. PHẦN ĐỌC-HIỂU PHẦN KIẾN THỨC CẦN NẮM: I. CÁCH THỨC ÔN LUYỆN: Giúp học sinh : Nắm vững lý thuyết: - Thế nào là đọc hiểu văn bản? Mục đích đọc hiểu văn bản ? 2 . Nắm được các yêu cầu và hình thức kiểm tra của phần đọc hiểu trong bài thi quốc gia. a/ Về hình thức: - Phần đọc hiểu thường là câu 2 điểm trong bài thi. - Đề ra thường là chọn những văn bản phù hợp (Trong cả chương trình lớp 10,11 và 12 hoặc là một đọan văn, thơ, một bài báo, một lời phát biểu trong chương trình thời sự ở ngoài SGK ) phù hợp với trinh độ nhận thức và năng lực của học sinh. b/ Các câu hỏi phần đọc hiểu chủ yếu là kiến thức phần Tiếng Việt. Cụ thể: Về ngữ pháp, cấu trúc câu, phong cách ngôn ngữ. Kết cấu đọan văn; Các biện pháp nghệ thuật đặc sắc và tác dụng của biện pháp đó trong ngữ liệu đưa ra ở đề bài. * Hoặc tập trung vào một số khía cạnh như: Nội dung chính và các thông tin quan trọng của văn bản? Ý nghĩa của văn bản? Đặt tên cho văn bản? Sửa lỗi văn bản . II. NỘI DUNG ÔN TẬP: cần nắm A. CÁC LOẠI PHONG CÁCH NGÔN NGỮ: Yêu cầu: - Nắm được có bao nhiêu loại? Khái niệm. Đặc trưng. Cách nhận biết. 1. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt: THI - Khái niệm: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt là phong cách được dùng trong giao tiếp sinh hoạt hằng ngày, thuộc hoàn cảnh giao tiếp không mang tính nghi thức, dùng để thông tin ,trao đổi ý nghĩ, tình cảm .đáp ứng những nhu cầu trong cuộc sống. - Đặc trưng: + Tính cụ thể + Thính cảm xúc + Tính cá thể - Nhận biết: Gồm các dạng: Chuyện trò, nhật kí, thư từ , lời nói tái hiện trong tp văn học. Ngôn ngữ: Khẩu ngữ, bình dị, suồng sã, địa phương. 2 . Phong cách ngôn ngữ khoa học: - Khái niệm : Là phong cách được dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực nghiên cứu, học tập và phổ biến khoa học. - Đặc trưng + Chỉ tồn tại chủ yếu ở môi trường của những người làm khoa học. + Gồm các dạng: khoa học chuyên sâu; Khoa học giáo khoa; Khoa học phổ cập. + Có 3 đặc trưng cơ bản: a/ Tính khái quát, trừu tượng. b/ Tính lí trí, lô gíc. c/ Tính khách quan, phi cá thể. 3 . Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật: THI - Khái niệm:
2. + Là loại phong cách ngôn ngữ được dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực văn chương (Văn xuôi nghệ thuật, thơ, kich). Đặc trưng: + Tính thẩm mĩ. + Tính đa nghĩa. + Thể hiện dấu ấn riêng của tác giả. 4 . Phong cách ngôn ngữ chính luận: - Khái niệm: Là phong cách ngôn ngữ được dùng trong những văn bản trực tiếp bày tỏ tư tưởng, lập trường, thái độ với những vấn đề thiết thực, nóng bỏng của đời sống, đặc biệt trong lĩnh vực chính trị, xã hội. - Mục đích: Tuyên truyền, cổ động, giáo dục, thuyết phục người đọc, người nghe để có nhận thức và hành động đúng. - Đặc trưng: + Tính công khai về quan điểm chính trị: Rõ ràng, không mơ hồ, úp mở. Tránh sử dụng từ ngữ mơ hồ chung chung, câu nhiều ý. + Tính chặt chẽ trong biểu đạt và suy luận: Luận điểm, luận cứ, ý lớn, ý nhỏ, câu đọan phải rõ ràng, rành mạch. + Tính truyền cảm, thuyết phục: Ngôn từ lôi cuốn để thuyết phục; giọng điệu hùng hồn, tha thiết, thể hiện nhiệt tình và sáng tạo của người viết. (Lấy dẫn chứng trong “Về luân lý xã hội ở nước ta”Và “Xin lập khoa luật” ) 5 . Phong cách ngôn ngữ hành chính: - Khái niệm: Là phong cách được dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực hành chính. - Là giao tiếp giữa nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác. - Đặc trưng: Tính khuôn mẫu, tính minh xác, tính công vụ - Chức năng: + Chức năng thông báo: thể hiện rõ ở giấy tờ hành chính thông thường. VD: Văn bằng, chứng chỉ các loại, giấy khai sinh, hóa đơn, hợp đồng, + Chức năng sai khiến: bộc lộ rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản của cấp trên gửi cho cấp dưới, của nhà nước đối với nhân dân, của tập thể với các cá nhân như nghị định, thông tư, quyết định.... 6 . Phong cách ngôn ngữ báo chí (thông tấn):THI - Khái niệm: Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ dùng để thong báo tin tức thời sự trong nước và quốc tế, phản ánh chính kiến của tờ báo và dư luận quần chúng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ xã hội. + Là phong cách được dùng trong lĩnh vực thông tin của xã hội về tất cả những vấn đề thời sự: (thông tấn có nghĩa là thu thập và biên tập tin tức để cung cấp cho các nơi). Một số thể loại văn bản báo chí: + Bản tin: Cung cấp tin tức cho người đọc theo 1 khuôn mẫu: Nguồn tin- Thời gian- Địa điểm- Sự kiện- Diễn biến-Kết quả. + Phóng sự: Cung cấp tin tức nhưng mở rộng phần tường thuật chi tiết sự kiện, miêu tả bằng hình ảnh, giúp người đọc có 1 cái nhìn đầy đủ, sinh động, hấp dẫn. + Tiểu phẩm: Giọng văn thân mật, dân dã, thường mang sắc thái mỉa mai, châm biếm nhưng hàm chứa 1 chính kiến về thời cuộc. B. CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT Yêu cầu: - Nắm được có bao nhiêu phương thức biểu đạt (6). Nắm được: + Khái niệm. + Đặc trưng của từng phương thức biểu đạt. 1.Tự sự (kể chuyện, tường thuật): - Khái niệm: Tự sự là kể lại, thuật lại sự việc, là phương thức trình bày 1 chuỗi các sự việc, sự việc này đẫn đến sự việc kia, cuối cùng kết thúc thể hiện 1 ý nghĩa.
3. - Đặc trưng: + Có cốt truyện. + Có nhân vật tự sự, sự việc. + Rõ tư tưởng, chủ đề. + Có ngôi kể thích hợp. 2. Miêu tả. - Miêu tả là làm cho người đọc, người nghe, người xem có thể thấy sự vật, hiện tượng, con người (Đặc biệt là thế giới nội tâm) như đang hiện ra trước mắt qua ngôn ngữ miêu tả. 3. Biểu cảm: Là bộc lộ tình cảm, cảm xúc của mình về thế giới xung quanh. 4. Nghị luận: Là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải, trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết. 5. Thuyết minh: Được sử dụng khi cần cung cấp, giới thiệu, giảng giải những tri thức về 1 sự vật, hiện tượng nào đó cho người đọc , người nghe. Các phương pháp thuyết minh : + Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích. + Phương pháp liệt kê. + Phương pháp nêu ví dụ , dùng con số. + Phương pháp so sánh. + Phương pháp phân loại ,phân tích. 6. Hành chính – công vụ: Văn bản thuộc phong cách hành chính công vụ là văn bản điều hành xã hội, có chức năng xã hội. Xã hội được điều hành bằng luật pháp, văn bản hành chính. - Văn bản này qui định, ràng buộc mối quan hệ giữa các tổ chức nhà nước với nhau, giữa các cá nhân với nhau trong khuôn khổ hiến pháp và các bộ luật văn bản pháp lý dưới luật từ trung ương tới địa phương. C. CÁC PHƯƠNG THỨC TRẦN THUẬT: - Trần thuật từ ngôi thứ nhất do nhân vật tự kể chuyện (Lời trực tiếp) - Trần thuật từ ngôi thứ 3 của người kể chuyện tự giấu mình. - Trần thuật từ ngôi thứ 3 của người kể chuyện tự giấu minh, nhưng điểm nhìn và lời kể lại theo giọnh điệu của nhân vật trong tác phẩm (Lời nửa trực tiếp) D. CÁC PHÉP LIÊN KẾT : Thế - Lặp – Nối- Liên tưởng – Tương phản – Tỉnh lược E.. NHẬN DIỆN CÁC BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT VÀ TÁC DỤNG CỦA CHÚNG TRONG VĂN Giáo viên cần giúp HS ôn lại kiến thức về các biện pháp tu từ từ vựng và các biện pháp nghệ thuật khác: - So sánh; Ẩn dụ; Nhân hóa; Hoán dụ; Nói quá- phóng đại- thậm xưng; Nói giảm- nói tránh; Điệp từ- điệp ngữ; Tương phản- đối lập; Phép liệt kê; Phép lặp cú pháp; Câu hỏi tu từ; Cách sử dụng từ láy, phép im lặng(dấu chấm lửng) - Có kĩ năng nhận diện các biện pháp tu từ được sử dụng trong 1 văn bản thơ hoặc văn xuôi và phân tích tốt giá trị của việc sử dụng phép tu từ ấy trong văn bản. *** Tác dụng của các biện pháp tu từ: * Phép So sánh: tăng sức gợi h?nh, tăng chiều sâu cho h?nh ảnh làm cho sự vật, sự việc được miêu tả một cách sinh động, cụ thể tác động đến trí tưởng tượng của người nghe, người đọc, gợi h?nh dung và để lại ấn tượng sâu sắc. * Phép ẩn dụ: tăng sức gợi h?nh , mang lại tính hàm súc, cô đọng, giá trị biểu đạt cao, gợi những liên tưởng ? nhị, sâu sắc về ( . Về h?nh ảnh g? đó) * Phép Hoán dụ: Diễn tả sinh động nội dung thông báo và gợi những liên tưởng ? vị, sâu sắc về h?nh tượng * Phép Nhân hóa: Làm cho đối tượng hiện ra thật sinh động, gần gũi, có tâm trạng và có hồn hơn * Phép liệt kê: Biện pháp liệt kê tạo nên sự sinh động, phong phú cho h?nh ảnh mang đến cho người đọc sự cảm nhận r? nét hơn về sự vật hiện tượng.
4. * Nói giảm nói tránh: Làm giảm nhẹ đi ý đau thương, mất mát nhằm thể hiện sự trân trọng; hoặc giảm đi sự thông tục tránh thái độ khó chịu của người nghe. * Thậm xưng (phóng đại): nhấn mạnh và tô đậm ấn tượng về * So sánh: làm nổi bật và tô đậm ấn tượng về * Các phép điệp nói chung (Điệp từ/ngữ/cấu trúc): tạo nên nhịp điệu, giọng điệu, nhấn mạnh, tô đậm ấn tượng – tăng giá trị biểu cảm. G.CÁC HÌNH THỨC LẬP LUẬN CỦA ĐOẠN VĂN: - Diễn dịch: câu chủ đề + các câu kế triển khai câu chủ đề - Qui nạp: các câu triển khai +câu cuối khái quát lại vấn đề - Tổng phân hợp: Câu chủ đề+ các câu triển khai+ câu khái quát H. CÁC THỂ THƠ: Đặc trưng của các thể loại thơ: Lục bát; Song thất lục bát; Thất ngôn; Thơ tự do; Thơ ngũ ngôn, Thơ 8 chữ BÀI TẬP MINH HỌA PHẦN ĐỌC-HIỂU Đề 1: ĐỌC HIỂU: 3 ĐIỂM Cho đoạn trích: Để đối phó hiệu quả với đại dịch corona, mỗi nước và mỗi công dân đều nên xác định thái độ đúng đắn và hợp lý. Chúng ta phải hết sức cảnh giác nhưng cũng đồng thời phải thật bình tĩnh, tránh những thái cực có thể ảnh hưởng đến cuộc chiến chung này. Trước tiên, mỗi người nên có thái độ cảnh giác cần thiết đối với dịch bệnh corona. Dịch corona mới (nCoV) đã thực sự thành con quái vật cướp đi sinh mạng của hàng trăm người chỉ trong một thời gian ngắn. [ ..] Mỗi người phải phát huy tinh thần trách nhiệm vừa với bản thân vừa với xã hội - bắt đầu từ những việc đơn giản nhất [ ..] Vì vậy mỗi người dân Việt Nam chúng ta có thể tin tưởng vào sự chỉ đạo của chính quyền khi ứng phó với dịch bệnh. Điều quan trọng là mỗi công dân phải phát huy tinh thần trách nhiệm và ý thức kỷ luật trong tuân thủ các hướng dẫn của chính quyền và cơ quan chức năng về phòng chống dịch bệnh viêm đường hô cấp do chủng mới của virus corona, góp phần hạn chế tối đa tác hại của dịch bệnh, nhanh chóng tiến tới khống chế và xóa bỏ dịch này./. Trung Hiếu/VOV.VN Đọc đoạn trích trên và thực hiện các yêu cầu sau: 1.Đoạn trích trên được viết theo phong cách ngôn ngữ nào? Chỉ ra các phương tiện liên kết (hình thức và nội dung) trong đoạn trích trên(1.0 điểm) 2. Tại sao bài viết khẳng định: “Dịch corona mới (nCoV) đã thực sự thành con quái vật cướp đi sinh mạng của hàng trăm người chỉ trong một thời gian ngắn”? (0.5 điểm) 3. Bài viết đưa ra thông điệp quan trọng nào để góp phần hạn chế tối đa tác hại của dịch bệnh, nhanh chóng tiến tới khống chế và xóa bỏ dịch này? (0.5 điểm) 4. Theo anh/chị, những hành động nào của cá nhân có ý nghĩa đối với cộng đồng trước dịch nCoV? (1 điểm) Đề 2: ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
5. Các bạn đang tốt nghiệp ở một thời điểm mà mục đích trở nên đặc biệt quan trọng. Khi bố mẹ chúng ta tốt nghiệp, mục đích có thể đến từ công việc, từ nhà thờ, từ cộng đồng của ta. Nhưng ngày nay, công nghệ và tự động hóa đang xóa sổ rất nhiều công việc. Số thành viên trong các cộng đồng đang giảm sút. Rất nhiều người đang cảm thấy buồn thảm và lạc lõng, và đang phải cố gắng để lấp đầy khoảng trống vô nghĩa đó. Trong thời gian đi lại và gặp gỡ, tôi đã ngồi trò chuyện với những đứa trẻ trong các trại cải tạo vị thành niên và những người nghiện chất kích thích. Họ nói với tôi rằng cuộc đời họ đã có thể khác đi nếu như họ có gì đó để làm, một chương trình sau tốt nghiệp để tham gia, hay một nơi nào đó để đi. Tôi đã gặp những công nhân nhà máy, họ hiểu rằng mình sẽ không thể quay về với công việc cũ nữa, và vẫn đang cổ gắng để tìm một nơi chốn cho mình [...] Những bộ phim và nền văn hóa đại chúng đã kéo chúng ta hiểu sai hướng. Ý niệm về một khoảnh khắc ơ-rê-ca duy nhất là một lời nói dối nguy hiểm. Chúng khiến ta cảm thấy thiếu thốn khi chẳng thể có được khoảnh khắc bừng sáng nào. Chúng ngăn không cho những người đã mang trong mình hạt mầm ý tưởng được xắn tay áo lên làm. À, và bạn biết rằng những bộ phim còn khiến chúng ta hiểu nhầm gì về hoạt động cách tân không? Chẳng ai đi viết các công thức toán trên kính cả. Chẳng có thứ gì như vậy. Lý tưởng hóa là một điều tốt. Nhưng hãy chuẩn bị tinh thần rằng bạn sẽ bị hiểu nhầm. Bất kì ai hành động vì một tầm nhìn lớn đều sẽ bị gọi là điên khùng, kể cả nếu cuối cùng bạn có là người đúng đi chăng nữa. Bất kì ai đang nghiên cứu một vấn đề phức tạp đều sẽ bị đổ lỗi vì không hiểu trọn vẹn thách thức họ phải đối mặt, dù rằng ngay từ đầu việc biết mọi thứ là hoàn toàn bất khả. Bất kì ai nắm lấy lá cờ tiên phong đều sẽ phải chịu chỉ trích vì đi quá nhanh, vì lúc nào cũng sẽ có kẻ muốn bạn phải giảm tốc. Trong cộng đồng này, chúng ta thường không làm những điều lớn lao vì ta quá sợ mắc sai lầm, và việc ta không chịu làm gì khiến ta chối bỏ mọi vấn đề đang tồn tại. Thực tế là dù ta có làm gì thì tương lai vẫn sẽ nảy sinh rắc rối. Nhưng điều đó không thể ngăn cản chúng ta bắt tay vào làm gì đó. (Bài phát biểu trong lễ tốt nghiệp của sinh viên Trường Đại học Havard, Mark Zuckerberg, 2017) Câu 1. Chỉ ra thao tác lập luận chính được sử dụng trong đoạn trích trên. Câu 2. Theo tác giả, hiện tượng công nghệ và tự động hóa đang xóa sổ rất nhiều công việc đã gây ra những vấn đề gì? Câu 3. Theo anh/chị, khoảnh khắc ơ-rê-ca duy nhất mà tác giả nói tới trong đoạn trích là gì? Nhắc tới chi tiết này, Mark Zuckerberg khẳng định điều gì? Câu 4. Anh/chị thích nhất là thông điệp nào mà Mark Zuckerberg gửi gắm trong đoạn trích trên? Vì sao? Đề 3:. ĐỌC HIỂU (3 điểm) Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi: Niềm vui là lương thực chúng ta sống dựa vào Ngay từ thời Trung cổ, nhà y học nổi tiếng người Iran là Ibn Sina, người được mệnh danh là “cha đẻ của y học” đã từng làm một thí nghiệm. Ông tìm hai con dê đực to khỏe như nhau, lần lượt thả chúng vào hai chỗ khác nhau. Một con được thả trên bãi cỏ yên tĩnh, an toàn, không có bất kỳ nguy hiểm nào; con còn lại được thả trong vườn bách thú bên cạnh chuồng sói.
6. Hai con dê này đều được ăn ngon ngủ kỹ, sống trong môi trường thoải mái. Con dê đầu tiên sống tự do tự tại, còn con thứ hai do thường xuyên cảm thấy bầy sói bên cạnh đang nhìn mình, đang có ý đồ xấu với mình, suốt ngày lo lắng sợ hãi, tinh thần luôn ở trong trạng thái căng thắng cao độ, nên không lâu sau thì chết. Qua thí nghiệm này chúng ta phát hiện, dê muốn sinh tồn, không những cần có đồ ăn thức uống, mà còn cần sự bình yên về tinh thần. Khi con dê ở vào trạng thái sợ hãi, lo lắng trong thời gian dài, cho dù bày bao nhiêu đồ ăn ngon trước mặt nó, cũng khó có thể duy trì sự sống của nó. Đối với con người chúng ta mà nói, nếu không thể duy trì trạng thái tinh thần vui vẻ, e rằng chúng ta cũng sẽ có kết cục giống với con dê thứ hai kia. Sự suy sụp trong tinh thần và sự rệu rã của hệ thống sinh lý đều có tính tàn phá như nhau. Tác dụng của cán cân vui vẻ chính là giúp chúng ta không ngừng hấp thu “chất dinh dưỡng” từ niềm vui trong cuộc sống hiện thực, bảo vệ chúng ta trong trạng thái sinh tồn trong vui vẻ. Hãy quay về hiện thực cuộc sống, thử xem cán cân vui vẻ không ngừng giành lấy niềm vui trong hiện thực để duy trì sinh mệnh của chúng ta như thế nào. (Tìm lại cái tôi đã mất - Trình Chí Lương, dẫn theo Câu 1. Nguyên nhân dẫn đến cái chết của con dê thứ hai trong thí nghiệm trên là gì? Câu 2. Cán cân vui vẻ theo tác giả ở đây là gì? Câu 3. Để cân bằng cán cân vui vẻ, con người cần những “chất dinh dưỡng” nào? Câu 4. Theo anh/chị, có giải pháp gì hiệu quả cho những người đang mất thăng bằng “cán cân vui vẻ”? Đề 4: ĐỌC HIỂU (3 điểm) Đọc đoạn trích: ...Thất bại đầu tiên trong cuộc đời mỗi người đều rất đau đớn. Không một ai là ngoại lệ cả. Những người chưa quen với thất bại khi lập kế hoạch cho tương lai thường có ý nghĩ “biết đâu". Tỉ lệ cạnh tranh cao nhưng biết đâu mình sẽ đỗ. Gần đây tình hình kinh tế không được tốt lắm nhưng nếu mình chăm chỉ biết đâu cửa hàng của mình sẽ thành công lớn. Họ thường tưởng tượng những điều như thế. Không nhiều người chuẩn bị sẵn phương án giải quyết cụ thể nếu họ thi trượt hay kinh doanh thất bát. Đặc biệt, càng những trường hợp nỗ lực hết sức mình và chỉ tập trung vào một mục tiêu đã đặt ra, khi giấc mơ đổ vỡ, họ càng cảm thấy bế tắc hơn vì chưa từng nghĩ đến phương án nào khác. Ngoài ra, những người hay được khen là học giỏi từ nhỏ, hoặc những người sống mà chưa từng gặp khó khăn, họ sẽ tuyệt vọng vô cùng khi gặp phải thất bại đầu tiên trong đời. Nhưng bạn có biết không? Những thất bại như hôm nay sẽ còn tìm đến hàng chục lần nữa trong cuộc đời bạn. Sẽ còn vô số chuyện không tiến triển theo kế hoạch mà bạn đã đặt ra. Và đã là con người thì bất kì ai cũng phải trải qua những lần nản lòng như thế cho đến lúc chết. Điều đó có nghĩa rằng thất bại ngày hôm nay của bạn là điều hết sức bình thường. Hãy nhớ điều quan trọng nhất: không phải vì bạn đã thất bại một lần mà cả cuộc đời bạn trở thành kẻ thất bại. Bạn thất bại không phải vì bạn có nhiều khuyết điểm hay thua kém người khác. Thất bại chỉ là bài học đáng quý để bạn nhận ra rằng mình đã chọn sai cách tiếp cận để đạt được như mình muốn. Vì vậy, sau khi thất bại, hãy bình tĩnh tự hỏi: thất bại lần này đã đem lại bài học gì cho mình? Phải tìm được câu trả lời rõ ràng về nguyên nhân thất bại, bạn mới có thể trưởng thành hơn. Nếu thiếu quá trình này, khả năng bạn lặp lại thất bại tương tự là rất lớn.
7. (Trích Khi lần đầu tiên thất bại trong đời, Yêu những điều không hoàn hảo, Hae Min, NXB Nhã Nam, 2018, tr.142- 143) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1. Theo tác giả, những đối tượng nào sẽ dễ tuyệt vọng khi gặp thất bại đầu tiên trong cuộc đời? Câu 2. Từ “biết đâu” trong đoạn trích thể hiện tâm lí gì của các bạn trẻ khi lập kế hoạch cho tương lai? Câu 3. Vì sao tác giả cho rằng: Phải tìm được câu trả lời rõ ràng về nguyên nhân thất bại, bạn mới có thể trưởng thành hơn? Câu 4. Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về lời nhắn nhủ của người viết: Thất bại ngày hôm nay của bạn là điều hết sức bình thường? Đề 5: ĐỌC HIỂU (3 điểm) Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, vv.. mới chỉ là điều kiện cần nhưng vẫn chưa đủ để đưa bạn đến thành công nếu vẫn còn thiếu sự trung thực và chính trực. Bạn sẽ chẳng bao giờ cảm nhận trọn vẹn những giá trị của bản thân khi chưa tìm thấy sự bình an trong tâm hồn mình. Viên đá đầu tiên và cần thiết nhất của nền tảng đó là sự trung thực. Vì sao tôi lại xem trọng tính trung thực đến thế? Đó là bởi vì tôi đã phải mất một thời gian rất dài mới có thể nhận ra rằng sự trung thực chính là phần còn thiếu trong nỗ lực tìm kiếm sự thành công và hoàn thiện bản thân tôi. Tôi không phải là một kẻ hay nói dối, một kẻ tham lam, một tên trộm mà tôi chỉ thiếu tính trung thực mà thôi. Giống như nhiều người khác, tôi cũng quan niệm “Ai cũng thế cả mà”, một chút không trung thực không có gì là xấu cả. Tôi đã tự lừa dối mình. Dù muộn màng, nhưng rồi tôi cũng khám phá ra rằng không trung thực là một điều rất tệ hại và để lại một hậu quả khôn lường. Ngay sau đó, tôi quyết định sẽ ngay thẳng, chính trực trong tất cả mọi việc. Đó là một lựa chọn quan trọng làm thay đổi cuộc đời tôi. (Theo Hal Urban, “Những bài học cuộc sống”, www wattpad.com) Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? (0.5 điểm) Câu 2: Theo tác giả những yếu tố nào sẽ đưa bạn đến thành công? (0.5 điểm) Câu 3: Theo anh /chị vì sao tác giả lại cho rằng: không trung thực là một điều rất tệ hại và để lại một hậu quả khôn lường ? (1.0 điểm) Câu 4: Thông điệp ý nghĩa nhất mà tác giả muốn người đọc rút ra sau khi đọc văn bản trên? (1.0 điểm ĐÁP ÁN Đề 1: 1.- Đoạn trích trên được viết theo phong cách ngôn ngữ báo chí? (0.5 điểm) -. Chỉ ra các phương tiện liên kết: + Hình thức: Có từ ngữ liên kết đoạn ( Trước tiên, Vì vậy) (0.25 điểm) + Nội dung: Thống nhất một chủ đề : kêu gọi mọi người có thái độ đúng, hợp tác cùng phó với đại dịch corona (0.25 điểm) 2. Bài viết khẳng định: “Dịch corona mới (nCoV) đã thực sự thành con quái vật cướp đi sinh mạng của hàng trăm người chỉ trong một thời gian ngắn”. Vì đây là căn bệnh mới tốc độ
8. lây lan nhanh, nguy hiểm có thể gây tử vong và hiện chưa có thuốc đặc trị cũng như Vacxin ngừa bệnh. (0.5điểm) 3. Bài viết đưa ra thông điệp quan trọng : mỗi công dân phải phát huy tinh thần trách nhiệm và ý thức kỷ luật trong tuân thủ các hướng dẫn của chính quyền và cơ quan chức năng về phòng chống dịch bệnh viêm đường hô cấp do chủng mới của virus corona (0.5 điểm) 4. Những hành động của cá nhân có ý nghĩa đối với cộng đồng trước dịch nCoV? (1 điểm): - Vệ sinh nhà cửa, rửa tay sát khuẩn, che kín khi ho, hắt hơi - Mang khẩu trang nơi công cộng, giữ khoảng cách 2m - Trung thực khai báo y tế - Tự giác đến cơ sở y tế khi có triệu chứng bệnh và cách li y tế theo yêu cầu - Không đầu cơ, tăng giá những mặt hàng thiết yếu - Nghe những khuyến cáo của Bộ y tế - tuân thủ các hướng dẫn của chính quyền và cơ quan chức năng về phòng chống dịch bệnh - Tặng những yếu phẩm cần thiết cho người nghèo (nếu có điều kiện) Đề 2: Câu 1: Thao tác lập luận chính của văn bản là phân tích. Câu 2: Hiện tượng công nghệ và tự động hóa đang xóa sổ rất nhiều công việc đã gây ra những vấn đề sau: - Vì có công nghệ và tự động hóa nên số lượng người tham gia trong các cộng đồng lao động giảm sút, số việc làm cũng giảm đi: Rất nhiều người đang cảm thấy buồn thảm và lạc lõng, và đang phải cổ gắng đế lấp đầy khoảng trống vô nghĩa đó. - Điều này dẫn tới việc nhiều người không có việc làm, không có mục đích sống, họ làm những việc vô nghĩa, dẫn tới phạm pháp: Họ nói với tôi rằng cuộc đời họ đã có thể khác đi nếu như họ có gì đó để làm, một chương trình sau tốt nghiệp để tham gia, hay một nơi nào đó để đi. Như vậy, tác giả muốn nêu ra một thực trạng là nếu không có mục đích sống, không tự tạo ra mục đích cho cuộc đời mình thì sẽ dẫn tới những hành động, những kết quả đáng tiếc. Câu 3: - Chi tiết khoảnh khắc ơ-rê-ca duy nhất mà tác giả nói tới trong đoạn trích là nhắc tới những giây phút xuất thần, phát hiện ra những lí tưởng, chân lí. - Nhắc đến chi tiết này, Mark Zuckerberg khẳng định tuổi trẻ không nên chờ đợi đến giây phút nhận ra chân lí duy nhất này bởi cuộc đời vốn không có chân lí, cuộc đời cần những sai lầm để con người có thể đứng dậy và phát triển từ những sai lầm đó. Câu 4: Học sinh có thể lựa chọn cho mình một thông điệp mà học sinh cảm thấy ý nghĩa nhất, thiết thực nhất với mình, sau đó giải thích nguyên nhân một
9. cách ngắn gọn, trung thực, trong sáng, không cường điệu. Dưới đây là một số gợi ý: - Mark Zuckerberg khuyên mỗi người nên chấp nhận những sai lầm, và không chờ đợi một giây phút tỏa sáng duy nhất trong công việc của mình. Đây là một thông điệp vô cùng có ý nghĩa vì thường mỗi người chỉ trông chờ đến lúc nhận thành quả và tự hào về nó, mà không biết rằng mỗi thành quả đó còn rất nhiều thiếu sót, thay vì ăn mừng chiến thắng thì nên tiếp tục cố gắng để khám phá ra những chân trời mới. - Mark Zuckerberg cũng đưa ra thông điệp về một cuộc sống có mục đích. Cuộc sống không có mục đích là cuộc sống dẫn tới những hành động vô nghĩa, thậm chí là phạm pháp. Những người sống không có mục đích là những người sống lãng phí cuộc đời mình. Đề 3: Câu 1 Nhận biết Nguyên nhân dẫn đến cái chết của con dê thứ hai trong thí nghiệm về kiến thứctrên là suốt ngày lo lắng sợ hãi, tinh thần luôn ở trong trạng thái căng thẳng cao độ. Nhận biết Cán cân vui vẻ chính là sự duy trì trạng thái tinh thần yên ổn, vui vẻ, Câu 2 Thông tin tránh khỏi những lo âu, sợ hãi căng thẳng. Để duy trì cán cân vui vẻ, những “chất dinh dưỡng” con người cần chính là: + Môi trường sống thoải mái, đảm bảo các nhu cầu của hệ thống sinh Câu 3 Thông hiểu học + Cảm giác về sự an toàn + Niềm vui trong cuộc sống hiện thực. + Trình bày ngắn gọn trong 5-7 câu. + Nêu giải pháp: bù đắp những dưỡng chất bị thiếu hụt: chăm lo sức Câu 4 Vận dụng khỏe, trau dồi tri thức, gia tăng quan hệ cộng đồng, tìm kiềm niềm vui tinh thần,... + Thuyết phục bằng lí lễ, dẫn chứng. Đề 4: 1- Những người hay tuyệt vọng khi thất bại là: những người nỗ lực hết sức mình và chỉ tập trung vào một mục tiêu đã đặt ra; những người hay được khen là học giỏi từ nhỏ; những người sống mà chưa từng gặp khó khăn. 2. Từ “biết đâu” cho thấy tâm lí hi vọng, mong chờ những điều may mắn đến với mình. 3. Tác giả cho rằng như vậy vì: khi tìm ra nguyên nhân thất bại của bản thân bạn sẽ rút ra kinh nghiệm, bài học cho mình, để những lần sau đó sẽ không lặp lại những thất bại tương tự. 4. Gợi ý: “Thất bại ngày hôm nay của bạn là điều hết sức bình thường” là một quan điểm đúng đắn. Bởi cuộc đời này chúng ta sẽ gặp liên tiếp những nhất bại, và từ trong thất bại đó con người
10. ngày một khôn lớn, trưởng thành hơn. Nếu cả cuộc đời mà ta chưa từng gặp thất bại thì tức là bạn chưa từng nỗ lực, cố gắng, chưa từng sống một cách trọn vẹn. Đừng sợ thất bại một lần, hai lần mà chỉ sợ bạn không dám đối diện với thất bại, buông thả để cuộc đời là một thất bại lớn. Đề 5: 1.Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận (0.5 điểm) 2- Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, sự trung thực và chính trực (0.5 điểm) 3-(1.0 điểm) Những người thiếu trung thực, sớm muộn cũng bị phát hiện và làm mất lòng tin của người khác. Người thiếu trung thực thì không thể duy trì mối quan hệ chặt chẽ, lâu dài với người xung quanh bởi Một lần bất tín, vạn lần bất tin => Sẽ không đạt được kết quả mong muốn trong công việc cũng như cuộc sống - Không trung thực sẽ có lợi trước mắt nhưng làm ảnh hưởng đến người khác và để lại hậu quả về sau - Người không trung thực sẽ không sống thanh thản, không vui vẻ 4-(1.0 điểm) Thông điệp có ý nghĩa nhất :Con người cần phải sống trung thực, ngay thẳng, thật thà , không ích kỉ, không gian dối với những người xung quanh; luôn tôn trọng sự thật và hướng đến lợi ích chung của tập thể, cộng đồng. Chính vì thế cách cư xử trung thực là biểu hiện thái độ tôn trọng chính mình cũng như tôn trọng người khác, từ đó sẽ nhận được sự tin tưởng quý trọng của mọi người xung quanh trong bất cứ hoàn cảnh nào. Đề 6: I. PHẦN I: ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4: Nếu ngày mai em không làm thơ nữa Cuộc sống trở về bình yên Ngày nối nhau trên đường phố êm đềm Không nỗi khổ, không niềm vui kinh ngạc Trận mưa xuân dẫu làm ướt áo Nhưng lòng em còn cảm xúc chi đâu Mùa đông về quên nỗi nhớ nhau Không xôn xao khi nắng hè đến sớm
11. Chuyện hôm nay sẽ trở thành kỉ niệm Màu phượng chẳng nồng nàn trên lối ta đi. Gió thổi nơi này không lạnh tới nơi kia Lời nói tâm tình trở nên nhạt nhẽo Nghe tiếng con tàu em không thể hiểu Tấm lòng anh trong mỗi chuyến đi xa Em không còn thấy nhớ những sân ga Những nơi đã đi, những nơi chưa hề đến Khát vọng anh dẫu hoà trong sóng biển Sóng xô bờ chẳng rộn đến tâm tư (Trích “Nếu ngày mai em không làm thơ nữa” – Xuân Quỳnh, Xuân Quỳnh thơ và đời, NXB Văn hóa 1998, tr.15) Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ ? Câu 2. Chỉ ra và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng để thể hiện suy tưởng của mình trong đoạn thơ thứ hai và thứ ba? Câu 3. Nhân vật trữ tình hình dung mình sẽ thay đổi như thế nào nếu không làm thơ nữa? Câu 4. Nêu giả định “Nếu ngay mai em không làm thơ nữa”, qua đoạn thơ tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì? Đáp án Câu 1 Phương thức biểu đạt chính của bài thơ là: biểu cảm.0.5 Câu 2 Biện pháp tu từ và hiệu quả: – Trong đoạn thơ thứ hai và thứ ba để thể hiện suy tưởng của mình, tác giả sử dụng biện pháp tu từ: liệt kê – Hiệu quả: Sự sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại trong khổ 2,3 của đoạn thơ nhằm diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn cuộc sống vô vị trống rỗng và tâm hồn nhà thơ trở nên xa lạ với cuộc sống và mọi người trong mọi thời khắc. 0,75 Câu 3 – Hình dung của nhân vật trữ tình: + Cuộc sống sẽ trở nên trống rỗng, vô vị. + Tâm hồn nhà thơ không thể giao cảm kết nối với cuộc sống và con người xung quanh (HS có thể diễn đạt khác hoặc trích dẫn một số biểu hiện từ văn bản nhưng khái quát đúng ý vẫn cho điểm tối đa) Câu 4 – Thông điệp tác giả gửi gắm trong đoạn thơ: + Thơ là phần không thể thiếu của đời sống +Thơ là phương tiện để nhà thơ giao cảm với cuộc sống và con người. (HS có thể diễn đạt khác nhưng đúng và đủ ý vẫn cho điểm tối đa) 1,0 Đề 7: Đọc hiểu (3.0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: “Sự trung thực là nền tảng cơ bản giữ cho những mối quan hệ được bền vững”- Ramsey Clark.
12. Trung thực- ứng xử cao nhất của sự tôn trọng. Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, vv.. mới chỉ là điều kiện cần nhưng vẫn chưa đủ để đưa bạn đến thành công nếu vẫn còn thiếu sự trung thực và chính trực. Bạn sẽ chẳng bao giờ cảm nhận trọn vẹn những giá trị của bản thân khi chưa tìm thấy sự bình an trong tâm hồn mình. Viên đá đầu tiên và cần thiết nhất của nền tảng đó là sự trung thực. Vì sao tôi lại xem trọng tính trung thực đến thế? Đó là bởi vì tôi đã phải mất một thời gian rất dài mới có thể nhận ra rằng sự trung thực chính là phần còn thiếu trong nỗ lực tìm kiếm sự thành công và hoàn thiện bản thân tôi. Tôi không phải là một kẻ hay nói dối, một kẻ tham lam, một tên trộm mà tôi chỉ thiếu tính trung thực mà thôi. Giống như nhiều người khác, tôi cũng quan niệm “Ai cũng thế cả mà”, một chút không trung thực không có gì là xấu cả. Tôi đã tự lừa dối mình. Dù muộn màng, nhưng rồi tôi cũng khám phá ra rằng không trung thực là một điều rất tệ hại và để lại một hậu quả khôn lường. Ngay sau đó, tôi quyết định sẽ ngay thẳng, chính trực trong tất cả mọi việc. Đó là một lựa chọn quan trọng làm thay đổi cuộc đời tôi. (Theo Hal Urban, “Những bài học cuộc sống”, www wattpad.com) Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên?(0.5điểm) Câu 2: Anh (chị) hiểu như thế nào về câu nói: “Sự trung thực là nền tảng cơ bản giữ cho những mối quan hệ được bền vững”?(0.75điểm) Câu 3: Theo anh (chị), vì sao tác giả lại cho rằng: Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, vv.. mới chỉ là điều kiện cần nhưng vẫn chưa đủ để đưa bạn đến thành công nếu vẫn còn thiếu sự trung thực và chính trực?(0.75điểm) Câu 4: Anh (chị) có đồng tình với quan điểm của tác giả: “không trung thực là một điều rất tệ hại và để lại một hậu quả khôn lường” hay không? Vì sao?(1.0điểm) Đáp án: 1, Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: Nghị luận 2, “Sự trung thực là nền tảng cơ bản giữ cho những mối quan hệ được bền vững” – Sự trung thực: là thật thà, ngay thẳng, đúng với sự thật, không làm sai lạc đi; trái ngược với sự dối trá – Sự trung thực sẽ giúp tạo được niềm tin, lòng tin với mọi người, từ đó giữ cho các mối quan hệ được bền vững, lâu dài 3. Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, vv.. mới chỉ là điều kiện cần nhưng vẫn chưa đủ để đưa bạn đến thành công nếu vẫn còn thiếu sự trung thực và chính trực Vì: – Một thái độ ứng xử tích cực, những thói quen tốt, cách nhìn lạc quan, khát khao theo đuổi những mục tiêu, vv.. là động lực, là điều kiện để con người cố gắng phấn đấu, rèn luyện mình trên con đường tìm đến thành công. – Nhưng vẫn chưa đủ bởi để có được thành công, con người còn cần đến những mối quan hệ xã hội. Và sự trung thực và chính trực là yếu tố giúp tạo nên quan hệ bền vững, là thái độ
13. ứng xử cao nhất của sự tôn trọng đối với những người xung quanh, cũng là tôn trọng chính bản thân mình.. -> Có cả điều kiện cần và đủ thì con người mới thành công(đạt được ước mơ, sống thoải mái, thanh thản, hạnh phúc) 4. Anh (chị) có đồng tình với quan điểm của tác giả: “không trung thực là một điều rất tệ hại và để lại một hậu quả khôn lường” hay không? Vì sao? – Học sinh có thể đưa ra ý kiến riêng và có lí giải hợp lí (Có thể đưa ra ý kiến đồng tình và lí giải : + Không trung thực sẽ đánh mất niềm tin của mọi người dành cho mình -> Sẽ không đạt được kết quả mình mong muốn trong công việc cũng như trong cuộc sống . + Không trung thực sẽ có lợi trước mắt nhưng làm ảnh hưởng đến người khác và để lại hậu quả về sau . + Người không trung thực sẽ sống không thanh thản, không vui vẻ . ) Đề 8: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: Khi nói đến ước mơ của mỗi người thì điều đầu tiên cần phải xác định đó không phải là những mong ước viển vông mà chính là mục đích con người đặt ra và cố gắng phấn đấu để đạt đến trong cuộc đời mình. Đồng thời một yếu tố cũng hết sức quan trọng là cần phải xác định cách thức để đạt được mục đích đó, bởi không ai trong cuộc đời này lại không muốn đạt đến một điều gì đó. Sự khác biệt chính là ở phương thức thực hiện, cách thức đạt đến ước mơ của mỗi người và điều này sẽ quyết định“đẳng cấp” về nhân cách của mỗi người. Có người đi đến ước mơ của mình bằng cách trung thực và trong sáng thông qua những nỗ lực tự thân tột cùng. Đây là những người có lòng tự trọng cao và biết dựa vào sức của chính mình, tin vào khả năng của chính mình và sự công bằng của xã hội. Đối với họ, mục tiêu chưa chắc là điều họ quan tâm, cái họ quan tâm hơn chính là phương thế để đạt đến mục tiêu trong cuộc sống. Chính vì vậy họ là những người không bao giờ chấp nhận sống trong thân phận“tầm gửi”, trở thành công cụ trong tay người khác hay giao phó tương lai của mình cho người khác. Sở dĩ như thế là bởi họ chỉ tự hào với những gì do chính bản thân họ làm ra và đạt đến, đồng thời cũng là những người xem phương tiện quan trọng như mục tiêu của cuộc đời mình. (Nguồn: Lê Minh Tiến, Đẳng cấp về nhân cách, http:// tuoitre.vn) Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên. Câu 2. Theo tác giả, điều gì sẽ quyết định “đẳng cấp” về nhân cách của mỗi người? Câu 3. Vì sao tác giả cho rằng: những người không bao giờ chấp nhận sống trong thân phận “tầm gửi” chỉ tự hào với những gì do chính bản thân họ làm ra và đạt đến. Câu 4. Từ đoạn trích trên, hãy rút ra bài học có ý nghĩa nhất đối với anh/chị? Đáp án : 1 Phương thức biểu đạt chính: nghị luận 0,50 2 Điều sẽ quyết định “đẳng cấp” về nhân cách của mỗi người là: phương thức thực hiện, cách thức đạt đến ước mơ của mỗi người 0,50
14. 3 Những người không bao giờ chấp nhận sống trong thân phận “tầm gửi” chỉ tự hào với những gì do chính bản thân họ làm ra và đạt đến. Tác giả nói như vậy vì: – “Tầm gửi” là lối sống dựa dẫm vào người khác, là những người kém bản lĩnh, bất tài. – Những người không bao giờ chấp nhận sống trong thân phận “tầm gửi” là những người có lòng tự trọng, có ý thức về giá trị bản thân, luôn nỗ lực vươn lên để đạt được mục đích. 1,00 4 Thí sinh có thể rút ra bài học: – Nỗ lực thực hiện ước mơ bằng chính khát vọng và khả năng của bản thân. – Tự tin, tự trọng làm nên giá trị con người 1,00 Đề 9: ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu: “Khi mạng xã hội ra đời, những người cổ xúy thường cho rằng chức năng quan trọng nhất của nó là kết nối. Nhưng trên thực tế phải chăng mạng xã hội đang làm chúng ta xa cách nhau hơn? Tôi đi dự đám cưới, bữa tiệc chuẩn bị chu đáo, sang trọng từ khâu tiếp khách, lễ nghi cho đến chọn thực đơn, loại nhạc biểu diễn trong suốt bữa tiệc, chứng tỏ bạn rất trân trọng khách mời. Vậy mà suốt buổi tiệc, nhìn quanh mình đâu đâu tôi cũng thấy có người chăm chú dán mắt vào màn hình điện thoại, mà khỏi nói tôi cũng biết họ đang xem gì qua cách họ túm tụm thành từng nhóm vừa chỉ trỏ vào chiếc điện thoại vừa bình luận, nói cười rôm rả. ( ) Trẻ trung có( số này chiếm đông hơn cả), tầm tầm cũng có. Nói đâu xa, ngay trong bàn tôi cũng thế, mọi người xúm vào chụp ảnh rồi “ post” lên Facebook ngay tức thì “ cho nó “hot”!”, một người nói vậy” . ( Trích: Gần mặt cách lòng – theo Tuổi trẻ Online) Câu 1. Đoạn văn trên nói về thực trạng gì đang phổ biến hiện nay? Câu 2. Những người đi dự đám cưới trong đoạn văn trên quan tâm tới điều gì? điều đó trái với sự tiếp đón của gia chủ ra sao? Câu 3. Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt nào? Câu 4. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi đặt nhan đề cho bài viết? Em hiểu nhan đề đó như thế nào? Đáp án: 1. Đoạn văn trên nói về thực trạng sống trong thế giới ảo của phần lơn mọi người trong xã hội hiện nay, đặc biệt là giới trẻ 2. Những người đi dự đám cưới quan tâm đến chiếc điện thoại, chụp ảnh, tung ảnh lên mạng xh .Điều đó trái với sự tiếp đón nhiệt tình của gia chủ từ khâu tiếp khách, lễ nghi cho đến chọn thực đơn . 3. Đoạn văn trên được viết theo phương thức: tự sự và miêu tả. 4. Tác giả sử dụng cách nói tương phản, đối lập. sử dụng thành ngữ: Xa mặt cách lòng để viết về một thực trang: Gần mặt cách lòng, gây ấn tượng Đề 10:
15. Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu: Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật Biết bao nhiêu hạnh phúc có trên đời Dẫu phải khi cay đắng dập vùi Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu Cây khế chua có đại bàng đến đậu Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi! ( Trích trường ca “Mặt đường khát vọng” – Nguyễn Khoa Điềm) Câu 1: Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? (0.5 điểm) Câu 2: Chỉ ra 2 yếu tố là chất liệu văn hóa dân gian có trong đoạn thơ? Vì sao có thể nói chất liệu văn hóa dân gian ở đoạn thơ này gợi ấn tượng vừa quen thuộc vừa mới lạ? (1.0 điểm) Câu 3: Theo anh/ chị, đoạn thơ trên thể hiện tình cảm gì của tác giả? (0.5 điểm) Câu 4: Anh/ chị thích nhất hình ảnh nào trong đoạn thơ trên? Vì sao?(1.0 điểm) Đáp án Câu 1: Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ tự do ( 0,5 điểm) Câu 2: – Hai yếu tố là chất liệu văn học dân gian trong đoạn thơ trên: Truyện cổ tích Tấm Cám, truyện cổ tích Cây khế ( Hoặc câu tục ngữ: Người ta là hoa của đất) ( 0,5 điểm) – Giải thích ( 0,5 điểm): + Những gì thuộc về dân gian thường gợi ra sự quen thuộc, thân thương. + Cách diễn đạt trong đoạn thơ không giống hoàn toàn như hình thức vốn có trong văn hóa, văn học. Do vậy, đoạn thơ gợi ấn tượng vừa quen thuộc vừa mới lạ Câu 3. (0,5 điểm) Tình cảm của tác giả: yêu mến, ngợi ca, trân trọng, tự hào về những đạo lí, phẩm chất tốt đẹp của dân tộc. Câu 4: • Chỉ ra được hình ảnh thơ ( có trích dẫn hoặc diễn xuôi) ( 0,5 điểm) Chẳng hạn: “ Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa” • Lí giải một cách thuyết phục ( 0,5 điểm)
16. Với hình ảnh thơ trên, ta có thể lí giải: + Bông hoa nở trên đất đai cỗi cằn cho ta thấy được sức sống mạnh mẽ, sức trỗi dậy mãnh liệt của nó. + Ẩn dụ chỉ sức mạnh của con người vượt lên trên nghịch cảnh. Con người chính là loài hoa đẹp nhất, rực rỡ nhất, đáng trân trọng nhất ---------------------------------------------------- ĐỀ SỐ 1 I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) Đọc đoạn trích dưới đây: Tuổi trẻ là đặc ân vô giá của tạo hóa ban cho bạn. Vô nghĩa của đời người là để tuổi xuân trôi qua trong vô vọng.(...) Người ta bảo, thời gian là vàng bạc, nhưng sử dụng đúng thời gian của tuổi trẻ là bảo bối của thành công. Tài năng thiên bẩm chỉ là điểm khởi đầu, thành công của cuộc đời là mồ hôi, nước mắt và thậm chí là cuộc sống. Nếu chỉ chăm chăm và tán dương tài năng thiên bẩm thì chẳng khác nào chim trời chỉ vỗ cánh mà chẳng bao giờ bay được lên cao. Mỗi ngày trôi qua rất nhanh. Bạn đã dành thời gian cho những việc gì ? Cho bạn bè, cho người yêu, cho đồng loại và cho công việc? Và có bao giờ bạn rùng mình vì đã để thời gian trôi qua không lưu lại dấu tích gì không ? Các bạn hãy xây dựng tầm nhìn rộng mở ( ), biến tri thức của loài người, của thời đại thành tri thức bản thân và cộng đồng, vận dụng vào hoạt động thực tiễn của mình. Trước mắt là tích lũy tri thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường để mai ngày khởi nghiệp; tự mình xây dựng các chuẩn mực cho bản thân; nhận diện cái đúng, cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm. Trường đời là trường học vĩ đại nhất, nhưng để thành công bạn cần có nền tảng về mọi mặt, thiếu nó không chỉ chông chênh mà có khi vấp ngã. (Theo Báo mới.com ; 26/ 03/ 2016) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1: Chỉ ra điều cần làm trước mắt được nêu trong đoạn trích. Câu 2: Phân tích ngắn gọn tác dụng của câu hỏi tu từ được sử dụng trong đoạn trích trên. Câu 3: Anh/chị hiểu thế nào về ý kiến: “Trường đời là trường học vĩ đại nhất, nhưng để thành công bạn cần có nền tảng về mọi mặt”? Câu 4: Anh/Chị có cho rằng “Tài năng thiên bẩm chỉ là điểm khởi đầu, thành công của cuộc đời là mồ hôi, nước mắt và thậm chí là cuộc sống” không? Vì sao?
17. ĐỀ SỐ 2 I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích dưới đây: Tuổi trẻ không chỉ là khái niệm chỉ một giai đoạn trong đời người, mà còn chỉ một trạng thái tâm hồn. Tuổi trẻ không nhất thiết phải gắn liền với sức khỏe và vẻ tráng kiện bên ngoài, mà lại gắn với ý chí mạnh mẽ, trí tưởng tượng phong phú, sự mãnh liệt của tình cảm và cảm nhận phấn khởi với suối nguồn cuộc sống. Tuổi trẻ thể hiện ở lòng can đảm chứ không phải tính nhút nhát, ở sở thích phiêu lưu trải nghiệm hơn là ở sự tìm kiếm an nhàn. Những đức tính đó thường dễ thấy ở những người năm sáu mươi tuổi hơn là ở đa số thanh niên tuổi đôi mươi. Không ai già đi vì tuổi tác, chúng ta già đi khi để tâm hồn mình héo hon. Thời gian hình thành tuổi tác, thái độ tạo nên tâm hồn. Năm tháng in hằn những vết thương trên da thịt, còn sự thờ ơ với cuộc sống tạo nên những vết nhăn trong tâm hồn. Lo lắng, sợ hãi, mất lòng tin vào bản thân là những thói xấu hủy hoại tinh thần của chúng ta. (Trích Điều kỳ diệu của thái độ sống – Mac Anderson, tr.68, NXB Tổng hợp Tp.Hồ Chí Minh, 2017) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1. Chỉ ra các yếu tố gắn với tuổi trẻ được nêu trong đoạn trích. Câu 2. Phân tích ngắn gọn tác dụng của biện pháp liệt kê được sử dụng trong đoạn trích. Câu 3. Anh/chị hiểu như thế nào về ý kiến: “Thời gian hình thành tuổi tác, thái độ tạo nên tâm hồn”? Câu 4. Anh/Chị có cho rằng “Lo lắng, sợ hãi, mất lòng tin vào bản thân là những thói xấu hủy hoại tinh thần của chúng ta” không? Vì sao? ---------------------------- Hết -----------------------------
18. ĐÁP ÁN ĐỀ 01 – 02 *** Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 3,0 Mã đề 01 1 Điều cần làm trước mắt là: 0,5 - tích lũy tri thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường để mai ngày khởi nghiệp; - tự mình xây dựng các chuẩn mực cho bản thân; - nhận diện cái đúng, cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm. (Lưu ý: HS nêu đủ các điều cần làm mới cho điểm tối đa; chỉ nêu được 2/3 điều thì cho 0,25 điểm) 2 - Câu hỏi tu từ: Bạn đã giành ..dấu tích gì không? - Tác dụng: Hỏi thể hiện sự trăn trở về việc sử dụng quỹ thời gian, cảnh báo việc để thời gian trôi qua một cách vô nghĩa. Từ đó nhắc nhở mỗi người trân quý thời 0,5 gian và có ý thức sử dụng thời gian hiệu quả, ý nghĩa. 3 - Ý kiến Trường đời .mọi mặt có thể hiểu: + đời sống thực tiến là một môi trường lí tưởng, tuyệt vời để chúng ta trau dồi kiến thức, rèn luyện kinh nghiệm, bồi dưỡng nhân cách ; 1.0 + song muốn thành công trước hết ta cần chuẩn bị hành trang, xây dựng nền móng vững chắc từ nhiều môi trường giáo dục khác như gia đình, nhà trường 4 - Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình. 1.0 - Lí giải hợp lí, thuyết phục. Mã đề 02 1 Yếu tố gắn với tuổi trẻ được nêu trong đoạn trích: 0,5 - ý chí mạnh mẽ, - trí tưởng tượng phong phú, - sự mãnh liệt của tình cảm và cảm nhận phấn khởi với cuộc sống. (Lưu ý: HS nêu đủ các yếu tố mới cho điểm tối đa; chỉ nêu được 2/3 thì cho 0,25 điểm. HS có thể kể thêm lòng can đảm, sở thích phiêu lưu trải nghiệm) 2 - Biện pháp liệt kê: ý chí .cuộc sống/ ở lòng can đảm .an nhàn/ lo lắng bản thân. - Tác dụng: Kể ra cụ thể những yếu tổ, những biểu hiện tích cực của tâm hồn đầy 0,75 “tuổi trẻ”; cũng như những trạng thái tiêu cực có thể hủy hoại tinh thần chúng ta. Từ đó giúp chúng ta nhận thức đúng đắn, sâu sắc hơn về “tuổi trẻ ” và có ý thức bồi dưỡng đời sống tâm hồn. 3 Ý kiến Thời gian hình thành tuổi tác, thái độ tạo nên tâm hồn có thể hiểu: + Theo quy luật cuộc sống, cùng với sự chảy trôi của thời gian, con người lớn lên về tuổi tác, già đi về mặt hình thức; 0,75 + Tuổi tác, thời gian không kiến tạo nên thé giới tinh thần chúng ta. Cái tạo nên nó chính là thái độ, tức là những ý nghĩ, tình cảm, là cách nhìn, cách ứng xử, cách lựa chọn lối sống của mỗi cá nhân trong cuộc đời. 4 - Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình. 0,5 - Lí giải hợp lí, thuyết phục. 0,5
19. ĐỀ SỐ 4 I - ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau: Hạnh phúc - đó là mẫu số chung, là mong ước chính đáng nhất của tất cả mọi con người, mọi gia đình, mọi xứ sở... Quan niệm về hạnh phúc không giống nhau ở mỗi người, mỗi nhà, mỗi thế hệ, mỗi thời đại, mỗi xã hội. Chẳng hạn, có người xem hạnh phúc là hài lòng với những gì mình có theo chủ thuyết “biết đủ”. Cũng có người cho rằng hạnh phúc là khi ta có một sức khỏe tốt, một sự nghiệp như ý, một gia đình ấm cúng và những bạn hữu chí tình. Hạnh phúc cũng có khi là những điều giản dị: có một việc yêu thích để làm, có người để yêu thương và một nơi chốn bình yên để đi về.... Lại có những vĩ nhân gọi tên hạnh phúc theo một cách rất riêng của họ. Ví như nhà hiền triết Ấn Độ Mahatma Gandhi bảo rằng: “Hạnh phúc là khi những gì mà bạn nghĩ, những gì mà bạn nói và những gì mà bạn làm hòa quyện với nhau”. Điều này giống như thông điệp mà các tín đồ Thiên Chúa giáo tin tưởng: “Bình an dưới thế cho người thiện tâm”, để khẳng định hạnh phúc có từ cái tâm an bình của mỗi người, là sự tĩnh tại trong sâu thẳm tâm hồn... Liệu có thể hạnh phúc chăng nếu nghĩ một đằng, nói một nẻo và làm một kiểu?[ ] Rồi cũng có ý kiến: ranh giới giữa biết đủ, biết hài lòng và thỏa hiệp với bản thân mình là rất mong manh. Bởi khi luôn nghĩ rằng “ừ, vậy là được rồi...”, thì chính là lúc mà ta ngừng nỗ lực, ngừng cống hiến để làm cho cuộc sống bản thân và cộng đồng của mình tiến về phía trước. Sẽ rất nhanh, những cái “biết đủ” và sự hài lòng dễ dãi này sẽ làm ta chán ngán. Sẽ rất nhanh, hạnh phúc sẽ biến mất khi ta không hiểu được ý nghĩa cuộc đời mình nằm ở nơi đâu... Vậy hạnh phúc là biết đủ, biết hài lòng hay là biết vượt qua, biết chinh phục hay là gì khác? (Trích Để chạm vào hạnh phúc - Giản Tư Trung, Thời báo Kinh tế Sài Gòn, www.thesaigontimes.vn) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên. Câu 2. Theo một ý kiến được dẫn trong bài viết, nếu ta không ý thức được ranh giới mong manh giữa biết đủ, biết hài lòng và thỏa hiệp với bản thân mình thì sẽ dẫn tới hậu quả gì? Câu 3. Liệu có thể hạnh phúc chăng nếu nghĩ một đằng, nói một nẻo và làm một kiểu? Câu 4. Thông điệp nào trong đoạn trích trên có ý nghĩa nhất đối với anh/chị? Vì sao?