Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Đọc văn: Chiều tối (Hồ Chí Minh)

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Đọc văn: Chiều tối (Hồ Chí Minh)

1. 1. TÁC GIẢ
2. 1. TÁC GIẢ - Hồ Chí Minh (1890-1969), quê ở Nghệ An, là một nhà chính trị lỗi lạc, một nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc. - Sự nghiệp sáng tác của Bác phong phú đa dạng, trong đó thơ ca chiếm vị trí nổi bật. - Phong cách thơ: sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển với bút pháp hiện đại.
3. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Tập nhật ký bằng thơ được viết trong thời gian Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm từ mùa thu 1942 đến mùa thu 1943. - Suốt 14 tháng tù giam, người bị giải đi khắp 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây- TQ, giam trong 18 nhà lao. 5
4. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” Giãi bày tình cảm, tâm tư, nỗi niềm của mình Phê phán xã hội và bộ mặt của nhà tù TQ dưới thời Tưởng Giới Thạch 6
5. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Cảm xúc, hệ thống xuyên suốt trong tập thơ NKTT là những lần chuyển lao khốn khổ của người. 7
6. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Viết về sự thiếu thốn, khó khăn: “Ngày đi năm mươi ba cây số, Ướt hết mũ áo, rách hết giày” (Mới đến nhà lao Thiên Bảo) 8
7. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Viết về sự thiếu thốn, khó khăn: Gà gáy một lần đêm chửa tan, Chòm sao nâng nguyệt vượt lên ngàn; Người đi cất bước trên đường thẳm, Rát mặt, đêm thu, trận gió hàn. (Giải đi sớm) 9
8. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Viết về sự thiếu thốn khó khăn: “Hôm nay xiềng xích thay dây trói Mỗi bước leng keng tiếng ngọc rung”. (Đi Nam Ninh) 10
9. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Viết về sự thiếu thốn khó khăn: “Đáp thuyền thẳng xuống huyện Ung Ninh, Lủng lẳng chân treo tựa giảo hình” (Giữa đường đáp thuyền đi Ung Ninh) 11
10. 2. TẬP THƠ “NHẬT KÝ TRONG TÙ” - Viết về sự thiếu thốn khó khăn: “Cuốc bộ mấy mươi ngày vất vả Hôm nay được bước lên xe hỏa Dù rằng chỉ ngồi trên đống than Sang gấp mấy lần khi cuốc bộ”. (Đáp xe lửa đi Lai Tân) 12
11. Trang bìa cuốn Nhật kí trong tù
12. Một số hình ảnh về tập nhật ký trong tù
13. 3. BÀI THƠ “CHIỀU TỐI” a. Hoàn cảnh sáng tác: Cảm hứng của bài thơ được gợi lên trên đường chuyển lao của của Hồ Chí Minh từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo vào cuối thu năm 1942.
14. 3. BÀI THƠ “CHIỀU TỐI” b. Vị trí: “Chiều tối” (Mộ) là bài thơ thứ 31 của tập thơ “Nhật ký trong tù”
15. 3. BÀI THƠ “CHIỀU TỐI” b. Vị trí: “Chiều tối” (Mộ) là bài thơ thứ 31 của tập thơ “Nhật ký trong tù”
16. 3. BÀI THƠ “CHIỀU TỐI” c. Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt d. Bố cục: Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên buổi chiều muộn Hai câu cuối: Bức tranh sinh hoạt của con người
17. “Cô vân mạn mạn độ thiên không” 21
18. So sánh Nguyên tác Bản dịch Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc Cô em xóm núi xay ngô tối - Bản dịch dịch thừa từ tối làm câu thơ mất đi ý tại ngôn ngoại. - Cô em trong bản dịch chưa phù hợp với nguyên tác. - Nếu thay bằng từ thiếu nữ sẽ thể hiện được sự trân trọng, gần gũi và sức sống toát ra từ bên trong. 22
19. 1. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều muộn (hai câu đầu) 23
20. 1. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều muộn (hai câu đầu) v Hình ảnh “quyện điểu quy lâm”: Thi liệu quen thuộc: tượng trưng cho buổi chiều tà. cổ điển Có mục đích, phương hướng, điểm dừng rõ ràng. hiện đại Gợi ra sự liên tưởng tương phản hiện đại 24
21. v Hình ảnh: “chòm mây cô đơn lững lờ giữa tầng không”: Cô độc, lẻ loi chậm chạp, uể oải không gian: bao la, rộng lớn => Tâm trạng cô đơn, buồn bã và nhớ quê hương của người tù nơi đất khách 25
22. 2. Bức tranh Sinh hoạt (hai câu CUỐI) • Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc: Người con gái xóm núi khỏe khoắn đang xay ngô bên lò than. - Điệp ngữ đầu và cuối “ma bao túc” và “bao túc ma hoàn”: gợi ra vòng quay liên tục của cối ngô và sự chăm chỉ của cô gái trong công việc xay ngô. Qua đó thể hiện tình yêu của tác giả với con người trong sinh hoạt lao động. Chất tình. 26
23. hồng - Là màu hồng của lò than gợi cảnh sinh hoạt ấm áp. - Là sự vận động của thời gian từ chiều tới tối. - Là sự trẻ trung, sắc hồng trên gương mặt của cô gái. - Xua tan đi màn đêm, sưởi ấm tâm hồn cô đơn của người tù nơi đất khách. - Là tính hướng sáng đặc biệt trong thơ Bác Chất thép (Tinh thần lạc quan và ý chí của người chiến sĩ cách mạng.)
24. hồng Là nhãn tự của bài thơ. hồng cuối bài đã làm cho cả bức tranh thiên nhiên và cuộc sống trở nên tươi sáng hơn, mang lại nguồn vui cho người tù cất bước trên đường xa.
25. III/TỔNG KẾT • 1. Nội dung • Bài thơ “Chiều tối” cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh. • 2. Nghệ thuật • Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt mang vẻ đẹp cổ điển mà hiện đại.
26. CÁM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ THEO DÕI BÀI GIẢNG 31
27. TRẢ LỜI CÂU HỎI 1. So sánh bản dịch thơ với bản dịch nghĩa, tìm những chỗ chưa sát với nguyên tác (chú ý câu 2 và câu 3). 2. Viết lại một đoạn văn tả cảnh của hai câu thơ đầu 32 3. Tìm biện pháp tu từ của bài thơ 4. Chỉ rõ chất thép và chất tình trong bài thơ 5. Làm ba câu trong phần luyện tập của sgk