Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 39: Đọc văn: Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 39: Đọc văn: Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm)

1. CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ TIẾT HỌC CỦA LỚP 10B2 TIẾT 39 – ĐỌC VĂN: NGUYỄN BỈNH KHIÊM
2. Đề cương bài học: I.Tìm hiểu chung. 1. Tác giả. 2. Tác phẩm. II.Đọc-hiểu văn bản. 1.Đọc. 2.Tìm hiểu văn bản. a. Vẻ đẹp cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm b. Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệ của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm III.Tổng kết. 1.Nghệ thuật. 2.Nội dung.
3. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả a. Cuộc đời - Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), quê ở làng Trung Am. - Đỗ Trạng nguyên năm 1535, làm quan dưới triều Mạc. - Cuộc đời ông gắn liền với những tên gọi: Bạch Vân cư sĩ, Tuyết Giang phu tử, Trạng Trình. -> Ông là người có học vấn uyên thâm; tính tình cương trực, thẳng thắn; có uy tín và ảnh hưởng lớn với thời đại
4. “Bạch Vân là mây trắng, phải chăng ngụ ý tâm hồn ông, cả đời ông trong trắng, cao cả, không chút bùn nhơ, không có hành động gì sai trái có thể đi đó đi đâu tùy ý, không có gì có thể câu thúc, trói buộc được, cũng như mây nổi trên trời cao lồng lộng” (Minh Chi)
5. b. Sự nghiệp - Tác phẩm chính: + Tập thơ chữ Hán: Bạch Vân am thi tập (khoảng 700 bài). + Tập thơ chữ Nôm: Bạch Vân quốc ngữ thi (khoảng 170 bài). - Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm mang đậm chất triết lí, giáo huấn; ngợi ca chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn; phê phán những điều xấu xa trong xã hội. -> Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn của dân tộc.
6. 2. Tác phẩm. - Nhàn là bài thơ Nôm số 73 trong Bạch Vân quốc ngữ thi. - Nhan đề bài thơ do người đời sau đặt.
7. II. Đọc – hiểu văn bản. 1. Đọc. NHÀN Một mai, một cuốc,một cần câu, Thơ thẩn dầu ai vui thú nào. Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ, Người khôn, người đến chốn lao xao. Thu ăn măng trúc, đông ăn giá, Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao. Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống, Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.
8. 2. Tìm hiểu văn bản.
9. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 Vẻ đẹp cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thể hiện qua các câu thơ Biện pháp nghệ thuật Cảm nhận về chân dung Tác dụng tác giả Vậy “nhàn” theo Nguyễn Bỉnh Khiêm là như thế nào? PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệ của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thể hiện qua các câu thơ Biện pháp nghệ thuật Cảm nhận về chân dung Tác dụng tác giả Vậy “nhàn” theo Nguyễn Bỉnh Khiêm là như thế nào?
10. 2. Tìm hiểu văn bản. a. Vẻ đẹp cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm Một mai, một cuốc, một cần câu, Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.
11. Thu ăn măng trúc, đông ăn giá, Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.
12. Nhàn là sống hòa hợp với tự nhiên, vui với cuộc sống dân dã, giản dị, thanh đạm
13. b. Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệ của nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ, Người khôn, người đến chốn lao xao.
14. Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống, Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.
15. Nhàn là lối sống, triết lí sống phủ nhận danh lợi, giữ cốt cách thanh cao.
16. Đánh giá về bản chất quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm?
17. Coù ngöôøi cho raèng chöõ “nhaøn” trong quan nieäm soáng cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm laø ích kæ, tieâu cöïc , chæ lo cho mình “ñoäc thieän kì thaân”. Theo em , coù ñuùng khoâng ? Vì sao? Laïi coù yù kieán cho raèng quan nieäm “ nhaøn” cuûa Traïng Trình laø noái maïch tö töôûng töø Chu vaên An vaø Nguyeãn Traõi: thaân nhaøn, taâm khoâng nhaø. Veà ôû aån nhöng vaãn canh caùnh moät loøng lo cho daân cho nöôùc.Em coù ñoàng yù vôùi yù kieán naøy khoâng ? Vì sao?
18. Chöõ nhaøn trong thô Nguyeãn Bænh Khieâm laø cuøng doøng vôùi chöõ nhaøn cuûa Chu Vaên An, Nguyeãn Traõi. Nhöõng baäc ñaïi hieàn naøy nhaøn thaân maø khoâng nhaøn taâm. Tuy veà nhaøn maø caùc oâng vaãn luoân öu aùi vôùi ñôøi. Noù khaùc xa loái soáng nhaøn “ ñoäc thieän kì thaân” ( laøm toát cho rieâng mình) Tính tích cöïc vaø saâu saéc trong quan nieäm soáng nhaøn: Nhaøn khoâng phaûi laø quay löng vôùi xaõ hoäi, chæ lo cho cuoäc soáng nhaøn taûn cuûa baûn thaân. Nhaøn laø xa laùnh nôi quyeàn quyù, danh lôïi. Nhaøn laø hoaø hôïp vôùi töï nhieân ñeå di döôõng tinh thaàn. Nguyeãn Bænh Khieâm nhaøn thaân maø khoâng nhaøn taâm, nhaøn maø vaãn canh caùnh noãi nieàm aùi öu ( aùi quoác öu daân – yeâu nöôùc lo daân ). Ñaët trong hoaøn caûnh xaõ hoäi phong kieán coù nhöõng bieåu hieän suy vi veà ñaïo ñöùc thì quan nieäm soáng nhaøn cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm mang yeáu toá tích cöïc.
19. Bản chất của chữ nhàn là sống hòa hợp với tự nhiên; tránh xa phú quý, danh lợi; giữ cho cốt cách, tâm hồn trong sạch, thanh cao.
20. III. Tổng kết. 1.Nghệ thuật. - Bài thơ có ngôn ngữ mộc mạc, tự nhiên; cách nói ẩn ý, ngược nghĩa; giọng thơ nhẹ nhàng, hóm hỉnh, nhịp điệu linh hoạt 2. Nội dung. - Bài thơ như lời tâm sự thâm trầm, sâu sắc, khẳng định quan niệm sống nhàn là hòa hợp với tự nhiên, giữ cốt cách thanh cao, vượt lên trên danh lợi.
21. Tượng đài Nguyễn Bỉnh Khiêm
22. ĐỀN THỜ VÀ PHẦN MỘ NGUYỄN BỈNH KHIÊM
23. KHU ĐỀN THỜ
24. Vườn tượng tái hiện cảnh Nguyễn Bỉnh Khiêm và các học trò ở am Bạch Vân năm xưa
25. Tái hiện hình ảnh Nguyễn Bỉnh Khiêm sau khi cáo quan được dân làng ra đón
26. LUYỆN TẬP Caâu 1. Quan nieäm veà chöõ “nhaøn” trong baøi thô cuûa taùc giaû laø gì? a. Traùnh söï vaát vaû, cöïc nhoïc veà theå chaát. b. Xa laùnh nôi quyeàn quùy, veà nôi töï nhieân ñeå an döôõng tinh thaàn. c. Quay löng vôùi xaõ hoäi ñeå baûn thaân ñöôïc nhaøn taûn. d. Caû ba yù treân. Caâu 2. Quan ñieåm veà “daïi “-”khoân” cuûa taùc giaû xuaát phaùt töø ñieàu gì? a. Tính toaùn chuyeän ñöôïc – maát trong voøng danh lôïi. b. Thoaùt ra ngoaøi voøng ganh ñua cuûa thoùi tuïc. c. Caû hai yù treân. Caâu 3. Taùc giaû xem coâng danh phuù quyù nhö theá naøo? a. Laø leõ soáng. b. Laø caùi nôï phaûi tra.û c. Laø caùi khoâng toàn taïi thöïc. d. Caû ba yù treân.
27. Đặt trong xã hội ngày nay thì em tiếp thu được những yếu tố tích cực nào từ quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm? Từ đó em đã có định hướng về quan niệm sống của mình như thế nào?
28. -Học bài cũ: + Naém phaàn tieåu daãn. + Hoïc thuoäc loøng baøi thô. + Veû ñeïp cuoäc soáng, nhaân caùch, trí tuệ cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm ñöôïc theå hieän trong baøi thô. -Chuaån bò baøi : Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du + Đọc trước bài thơ. + Tìm hiểu tác giả, tác phẩm + Tìm hiểu về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
29. Kính chaøo quyù thaày coâ vaø caùc em hoïc sinh thaân meán !