Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Tuần 14: Đọc văn: Đàn ghi ta của Lor-Ca (Thanh Thảo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Tuần 14: Đọc văn: Đàn ghi ta của Lor-Ca (Thanh Thảo)

1. Nhà thơ Thanh Thảo và quê hương Quảng Ngãi
2. MỘT VÀI CÂU THƠ TIÊU BIỂU CỦA THANH THẢO Chúng tôi đã đi không tiếc đời mình Những giọt sương lạc vào lá cỏ qua nắng gắt, qua bão tố nhưng tuổi hai mươi ai mà không tiếc vẫn giữ lại cái mắt lành đầy sức mạnh nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi vẫn long lanh bình thản trước vầng thì còn chi Tổ Quốc? dương ( Trích Trường ca Những người đi tới (Bùng nổ trước mùa xuân) biển)
3. Khối vuông rubic – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo
4. * Vài nét về thơ tượng trưng và siêu thực phương tây *Thơ tượng trưng ❖Thơ siêu thực ❑Ra đời tại Pháp vào cuối ❑ Ra đời ở Pháp vào đầu TK XIX. thế kỉ XX. ❑ Chú trọng mối tương ❑ Hướng về thế giới siêu giao bí ẩn giữa các giác thực, là thế giới chỉ tìm quan, giữa con người và vũ thấy trong giấc mơ, tiềm trụ. thức. ❑ Đề cao trực giác, lấy trực ❑ Đề cao cái ngẫu hứng,bất giác để khám phá cái bí ẩn vô hình của thế giới ngờ, phi logic,cách viết tự do bỏ qua mọi qui tắc ❑ Đề cao tính nhạc.
5. ĐÀN GHI TA CỦA LORCA những tiếng đàn bọt nước không ai chôn cất tiếng đàn Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt tiếng đàn như cỏ mọc hoang NhËn xÐt chung vÒ bµi th¬: li – la li – la li – la giọt nước mắt vầng trăng đi lang thang về miền đơn độc long lanh trong đáy giếng C¶ bµi th¬ kh«ng cã dÊu với vầng trăng chếnh choáng chÊm c©u trên yên ngựa mỏi mòn đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Ch÷ më ®Çu bµi th¬ Tây Ban Nha Lor – ca bơi sang ngang kh«ng viÕt hoa hát nghêu ngao trên chiếc ghi ta màu bạc KÕt thóc bµi th¬ bỗng kinh hoàng kh«ng cã dÊu chÊm hÕt ao choàng bê bết đỏ chàng ném lá bùa cô gái Di Lor – ca bị điệu về bãi bắn – gan Bµi th¬ kh«ng cã vÇn. chàng đi như người mộng du vào xoáy nước chàng ném trái tim mình tiếng ghi ta nâu vào lặng yên bất chợt bầu trời cô gái ấy Sự tự do Phá vỡ cấu trúc tiếng ghi ta lá xanh biết mấy li – la li – la li – la trong cảm xúc logic thông tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan liên tưởng và thường tiếng ghi ta ròng ròng sáng tạo. máu chảy
6. 2. Bài thơ: 2.1. Sáu câu đầu: Lor – ca, người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật: những tiếng đàn bọt nước Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt li-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độc vầng trăng chếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòn
7. Thảo luận: Nêu tác dụng của các biện pháp tu từ trong 6 câu thơ đầu của bài thơ. BPTT CHỈ RA TÁC DỤNG
8. những tiếng đàn bọt nước
9. Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
10. 2.2. 12dßng tiÕp theo : T©y Ban Nha h¸t nghªu ngao bçng kinh hoµng ¸o choµng bª bÕt ®á Lor-ca bÞ ®iÖu vÒ b·i b¾n chµng ®i nh ngêi méng du tiÕng ghi ta n©u bÇu trêi c« g¸i Êy tiÕng ghita l¸ xanh biÕt mÊy tiÕng ghi ta trßn bät níc vì tan tiÕng ghita rßng rßng m¸u ch¶y
11. *I. Tìm hiểu chung:
12. I.Tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc – hiểu văn bản * Ý nghĩa nhan đề, lời đề từ *
13. những tiếng đàn bọt nước Tây Ban Nha áo choàng đỏ* gắtĐÀN“khi tôiGHI chêt́ hãy TA chôn CỦA tôi với câyLOR đaǹ ” CA Ph.G. Lor-ca li-la li-la li-la không ai chôn cất tiếng đàn đi lang thang về miền đơn độc tiếng đàn như cỏ mọc hoang với vầng trăng chếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòn giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng Tây Ban Nha hát nghêu ngao đường chỉ tay đã đứt bỗng kinh hoàng dòng sông rộng vô cùng áo choàng bê bết đỏ Lor-ca bơi sang ngang Lor-ca bị điệu về bãi bắn trên chiếc ghi ta màu bạc chàng đi như người mộng du tiếng ghi ta nâu chàng ném lá bùa cô gái Di-gan bầu trời cô gái ấy vào xoáy nước tiếng ghi ta lá xanh biết mấy chàng ném trái tim mình tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan vào lặng yên bất chợt tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy li-la li-la li-la (1985-Thanh Thảo)
14. ◼  Boá cuïc: ◼ ❖ 6 doøng ñaàu: hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät. Qua caûm nhaän ban ñaàu, haõy neâu noäi◼ ❖ dung12 doøng baøi thôkeá: ?Lor Theo-ca vôùiem, caùi baøi thô◼ cheát ñöôïc oan chia khuaát. laøm maáy phaàn? ◼ ❖ coøn laïi: nieàm xoùt thöông Lor- ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca.
15. * 1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do vôùi khaùt voïng caùch taân trong khung caûnh chính I.TÌM HIEÅU CHUNG trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: những tiếng đàn bọt nước 1. Taùc giaû: 2. Taùc phaåm: Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt li-la li-la li-la II.ÑOÏC-HIEÅU VB đi lang thang về miền đơn độc ◼ * Ý nghĩa nhan đề và lời đề từ. với vầng trăng chếnh choáng ◼ 1. Hình aûnh Lor- trên yên ngựa mỏi mòn ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt Tìm những hình ảnh tượng trưng và voïng caùch taân( 6 cho biết những hình ảnh đó gợi cho em câu đầu) điều gì?
16. 1.Hình aûnh Lor-ca –ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: những tiếng đàn bọt nước Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt “những tiếng đàn” + “bọt nước” li-la li-la li-la → so sánh: những âm thanh có hình khối: tròn trịa, mỏng đi lang thang về miền đơn độc manh Con đường cách tân nghệ với vầng trăng chếnh choáng thuật mỏng manh của Lor – ca. trên yên ngựa mỏi mòn  áo choàng đỏ gắt gợi những đấu trường bò tót gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt - Khát vọng dân chủ - Nền chính trị độc tài - Khát vọng cách tân nghệ thuật - Nền nghệ thuật già nua
17. 1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät những tiếng đàn bọt nước “lang thang, miền đơn độc, Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn”: Từ láy, li-la li-la li-la nhân hóa hình ảnh người nghệ sĩ lãng tử, cô độc đi lang thang về miền đơn độc với vầng trăng chếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòn Người nghệ sĩ dân gian tự do, tài hoa, ôm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất mong manh như một kỵ sĩ đơn độc trên hành trình lý tưởng ấy.
18. 2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: Tây Ban Nha I.TÌM HIEÅU CHUNG hát nghêu ngao 1. Taùc giaû: bỗng kinh hoàng 2. Taùc phaåm: áo choàng bê bết đỏ - Xuaát xöù Lor-ca bị điệu về bãi bắn - Gar-xi-a Lor-ca -Theå thô chàng đi như người mộng du - Boá cuïc tiếng ghi ta nâu II.ÑOÏC-HIEÅU VB bầu trời cô gái ấy ◼ * Lôøi ñeà töø tiếng ghi ta lá xanh biết mấy ◼ 1. Hình aûnh Lor-ca – tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân tiếng ghi ta ròng ròng 2.Lor-ca vôùi caùi cheát máu chảy oan khuaát: Thân phận Lor-ca thể hiện qua những hình ảnh nào? Tìm những biện pháp nghệ thuật đặc sắc?
19. 2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du - Hình ảnh thực, tượng trưng. - Nghệ thuật:  hoán dụ: “áo choàng bê bết đỏ”: gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ cái chết bi thảm  đối lập: hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ khát vọng hiện thực cái đẹp tàn ác bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.
20. 2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: tiếng ghi ta nâu bầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy Từ cái chết của Lor – ca, tác giả đã mô tả tiếng đàn ntn? Tìm các biện pháp nghệ thuật.( Gợi ý: Trong đoạn thơ ta có thể cảm nhận tiếng đàn bằng những giác quan nào?
21. 2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: tiếng ghi ta nâu Ngheä thuaät: bầu trời cô gái ấy -nhân hóa tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan -ẩn dụ chuyển đổi cảm giác tiếng ghi ta ròng ròng -hoán dụ máu chảy ► tạo ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn, Gợi nhiều cung bậc, trạng thái cảm xúc.
22. 2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: Hình ảnh tượng trưng, siêu thực: ►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh: Nâu Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương Nỗi niềm hướng tới quê hương Tiếng ghi ta Lá xanh Màu của sự sống tươi đẹp Niềm tha thiết với cuộc sống vỡ oà, xót xa, tức tưởi Tròn bọt nước vỡ tan Hình khối, Ròng ròng máu chảy dòng đau đớn tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim Lor-ca; nỗi xót tiếc hành trình cách tân nghệ thuật còn dang dở
23. 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: không ai chôn cất tiếng đàn I.TÌM HIEÅU CHUNG 1. Taùc giaû: tiếng đàn như cỏ mọc hoang 2. Taùc phaåm: giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng II.ÑOÏC-HIEÅU VB ◼ * Lôøi ñeà töø đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang ◼ 1. Hình aûnh Lor-ca trên chiếc ghi ta màu bạc 2.Lor-ca vôùi caùi cheát chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 3. Nieàm xoùt thöông vào xoáy nước Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø chàng ném trái tim mình cuûa Lor-ca vào lặng yên bất chợt li – la li – la li – la
24. 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: không ai chôn cất tiếng đàn “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” tiếng đàn như cỏ mọc hoang không ai chôn cất tiếng đàn giọt nước mắt vầng trăng Tiếng đàn như cỏ mọc hoang long lanh trong đáy giếng NT: so sánh, tượng trưng: HaiNiềm câu “tiếc Không xót cái .hoangchết, hành”gợi trình lên trongcách tân em nghệ suy nghĩthuật gì? dang Nghệdở của thuật Lor- ca.có gì đặc sắc? Tình cảm tác giả?  Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật,người nghệ sĩ,sức sống mãnh liệt của nghệ thuật. Nỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tục
25. *NT:tượng trưng, lối viết sắp đặt *Nỗi xót thương, tiếc nuối *Đẹp, trong sáng( vầng trăng trong đáy giếng) *Giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng
26. 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: đường chỉ tay đã đứt  Hình ảnh ẩn dụ: đường chỉ tay dòng sông rộng vô cùng đã đứt,dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang →số phận ngắn ngủi,dứt khoát trên chiếc ghi ta màu bạc chia tay mọi ràng buộc. chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình Động từ “ ném”: nhấn mạnh vào lặng yên bất chợt sự giã từ, tự giải thoát của Lor – li – la li – la li – la ca. Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua những hình ảnh nào? Chuỗi âm “li-la-li-la-li-la” mang ý nghĩa gì? cuoäc ñôøi ñôn ñoäc, ngaén nguûi nhöng maõi maõi gaén boù vôùi ngheä thuaät
27.  Nghệ thuật láy âm “li- la li-la li-la”: - gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta: giàu tính nhạc - gợi hình ảnh bông hoa buồn, chia li -Tạo vĩ thanh trong lòng người đọc.  Tiếng lòng tri ân sâu sắc đối với nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca. Hoa Li la (Tử đinh hương)
28. 4. Nghệ thuật: I.TÌM HIEÅU CHUNG ❖ Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa 1. Taùc giaû: hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự 2. Taùc phaåm: - Xuaát xöù và trữ tình. - Gar-xi-a Lor-ca -Theå thô ❖ Những liên tưởng bất ngờ, nhiều - Boá cuïc so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép II.ÑOÏC-HIEÅU VB chuyển đổi cảm giác ◼ * Lôøi ñeà töø ◼ 1. Hình aûnh Lor-ca ❖ Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm 2.Lor-ca vôùi caùi cheát xúc và suy tưởng. 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca ệ ậ Phong cách tượng trưng, siêu thực 4.Ngh thu t
29. * III. CHỦ ĐỀ I.TÌM HIEÅU CHUNG ➢Bài thơ làm sống lại huyền thoại Gar -xi-a Lor- 1. Taùc giaû: ca, một nghệ sĩ tự do, cô đơn; một cái chết đầy 2. Taùc phaåm: oan khuất; một nhân cách cao quý, một tâm - Xuaát xöù hồn bất diệt. - Gar-xi-a Lor-ca -Theå thô ➢Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ. - Boá cuïc ➢Ghi nhớ: SGK II.ÑOÏC-HIEÅU VB ◼ * Lôøi ñeà töø ◼ 1. Hình aûnh Lor-ca 2.Lor-ca vôùi caùi cheát 3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca 4.Nghệ thuật III. CHỦ ĐỀ
30. “Khi naøo toâi cheát haõy vuøi thaây toâi cuøng vôùi caây ñaøn döôùi lôùp caùt Khi naøo toâi cheát haõy vuøi thaây toâi giöõa raëng caây cam vaø ñaùm baïc haø Khi naøo toâi cheát haõy vuøi thaây toâi, toâi xin caùc ngöôøi ñoù Gar-xi-a Lor-ca nôi moät chieác chong choùng gioù Khi naøo toâi cheát!”