Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Tiết 98+99: Đọc văn: Ngươi trong bao (A.P.Sê-Khốp)

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Tiết 98+99: Đọc văn: Ngươi trong bao (A.P.Sê-Khốp)

1. Trò chơi ô chữ Chekhov 1 sinh ngày 29 Ptháng U 1 năm S 1860K (Ilịch NJulian: 17 tháng 1 năm 1860) ở thị trấn Taganrog miền nam nướcNga, nơi cha ông làm chủ 2một cửa hiệu tạp hóa nhỏ. Ô Năm H 1879E , Nông theo R học I ngành y tại Đại học Quốc gia Moskva. Ở đây, ông bắt đầu vẽ biếm họa cho một số tạp chí hài 3 để hỗ trợ gia đình. T Sau H khi Ê tốt Knghiệp Ỉ năm X 1884I , Chekhov X hành nghề y nhưng vẫn tiếp tục sáng tác. ́ Đến năm 1887, văn tài của ông đã được 4 chấp nhận rộng rãi, và Í việc C sáng H tác K không Y cho phép ông dành nhiều thì giờ cho y khoa. ̉ Thời 5kỳ từ 1886C đến A 1888I là Bgiai Ađoạn OChekhov chuyển tiếp từ thể loại truyện ngắn khôi ́hài dưới 1.000 chữ qua những truyện ngắn dài hơn, có chủ 6 đề nghiêm túc hơn và Mvăn Ôphong P chững A Tchạc Xhơn. ANhững N truyện G ngắn trongthập niên 1890 đem lại một cái nhìn rộng lớn về xã hội nước Nga cuối thế kỷ 19, miêu tả sự chính xác về xã hội của cuộc đời những nông dân, Đâytrí ĐâyÔngthức, Đây làlà làtư vậtmộtlà ngườithương, thời dụng lối kì Mỹgiáo sống dùng hoàng sĩvà, điphụ làđể liền kimnữ tác đựng,và với giảcủatrẻ em đểcáccủa lịch trong gói, lốitruyện sử những sốngcó văn dạng ngắn bối hènhọc hình “Chiếcnhát,Nga túi ? cá ?lá nhân? ÔngÔng được là tác mệnh giả của danh truyện là “Mặt ngắn trời “Bố của của thi Xi ca – Nga mông”.”? Ông Ông là làai ai? ? cảnh có tính phổ cập và bất biến với thời gian.cuối cùng”. Ông là ai? Chekhov bị bệnh lao, và năm 1897 phải dời đến cư ngụ ở vùng ấm áp Yalta, nằm kề Biển Đen. Năm 1901, ông kết hôn với nữ diễn viên Olga Leonardovna Knipper. Trong thời gian này, sức khỏe của ông đi xuống dần. Ông qua đời năm 1904 ở khu nghỉ mát Badenweiler tại Đức trong khi đang tìm cách chữa trị.
2. Tiết 98-99: Đọc văn A. P. Sê-khốp
3. A. P. Sê-khốp I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: - A.P. Seâ-khoáp (1860 - 1904), nhaø vaên Nga kieät xuaát, sinh ra vaø lôùn leân trong moät gia Anton Pavlovich Chekhov ñình buoân baùn nhoû. - Naêm 1884, toát nghieäp Khoa Y, Seâ-khoáp vöøa laøm baùc só noâng thoân vöøa vieát baùo, vieát vaên, ñoàng thôøi tham gia nhieàu coâng vieäc xaõ hoäi, giaùoDựa duïc,vào vaênsách hoùa.giáo khoa, hãy giới thiệu về - Seâ-khoápcuộc đời ñöôïcvà sự xemnghiệp laø ñaïi bieåu lôùn cuoái cuøng cuûasáng tác của Sê-khôp? văn học hieän thöïc Nga nöûa cuoái theá kæ XIX. * Sê-khốp cùng Guy đờ Mô-pat-xăng (Pháp) và Ơ-hen-ri (Mỹ) được xem là ba nhà văn viết truyện ngắn hay nhất mọi thời đại.
4. A. P. Sê-khốp - Tác phẩm tiêu biểu: + Truyện ngắn: Anh béo anh gầy, Phòng số 6, Người đàn bà và con chó nhỏ; Người trong bao + Kịch: Chim hải âu; Ba chị em; Vườn anh đào; Cậu Vania; Con người ấy, - Tác phẩm của Sê-khốp có cốt truyện giản dị, đặt ra nhiều vấn đề có ý nghĩa xã hội và ý nghĩa nhân bản sâu xa. 2. Truyện “Người trong bao” - Hoàn cảnh sáng tác: - Tóm tắt:
5. Bác sĩ Ivan và thầy giáo Burokin đi săn về muộn phải ngủ lại ở nhà kho của ông trưởng xóm, thầy giáo đã kể lại câu chuyện về một đồng nghiệp tên là Bêlicop. Đó là giáo viên dạy tiếng Hi Lạp, hắn có lối sống kì lạ: vật dụng gì hắn cũng để trong bao và chính hắn cũng được bọc trong một cái bao. Bêlicop có thói quen thường xuyên ghé chơi nhà đồng nghiệp. Sự hiện diện của hắn làm người ta sợ. Cả trường học, cả thành phố, tất cả mọi người đều sợ hắn trong suốt 15 năm. Lúc nào hắn cũng đề phòng ngộ nhỡ có chuyện gì xảy ra. Buồng ngủ của hắn chật như cái hộp, Bao giờ ngủ hắn cũng trùm chăn kín đầu. Cửa sổ luôn đóng kín. Tuy coi mình trong bao và nghi kị với mọi người nhưng Bêlicop lại muốn lấy vợ. Đối tượng hắn để ý là Varenca chị gái của Covalenco, rất vui tươi hồn nhiên yêu đời. Nhưng hắn cứ suy đi tính lại mãi vì sợ chuyện này chuyện nọ Có kẻ nào đó vẽ tranh biếm họa trêu chọc Bêlicop. Ngày hôm sau khi đi dạo Bêlicop thấy 2 chị em Varenca phóng xe đạp vụt qua. Hắn không thể chấp nhận việc phụ nữ đi xe đạp như thế. Tối hôm đó hắn đến nhà Varenca để nói chuyện ấy nhưng cô đi vắng. Covalenco nổi giận mắng Bêlicop. Bêlicop bảo sẽ trình bày sự việc lên ngài hiệu trưởng với lí do là sợ ai đó nghe được sẽ xuyên tạc. Covalenco túm cổ áo Bêlicop dúi xuống cầu thang, hắn ngã lộn nhào. Lúc ấy Varenca cùng mấy người bạn đi chơi về. Hắn nghĩ mình sẽ làm trò cười cho thiên hạ và chuyện sẽ đến tai ông hiệu trưởng, ngài thanh tra Hắn sợ người ta ép hắn về hưu sớm. Bêlicop về nhà, lên giường, đắp chăn và im lặng, 1 tháng sau thì chết. Mọi người thở phào nhẹ nhõm nhưng chưa đầy 1 tuần sau không khí lại nặng nề như trước. Nghe Burokin kể xong câu chuyện. Bác sĩ Ivan trầm ngâm rồi đưa ra kết luận: "Không thể sống mãi như thế được“.
6. A. P. Sê-khốp II. Đọc hiểu: 1. Hình töôïng Beâ-li-coáp: a. Chân dung - Lúc nào cũng vậy, hắn đều đi giày cao su, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt bông, cổ áo bẻ đứng lên. - Hắn đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông. (Tr.66) - Mặt tái nhợt, rầu rĩ. (Tr.67) Ngoại hình của nhân vật Bê-li- cốp được miêu tả như thế nào? Nhận xét. - Ngoại hình: kì quái, khó hiểu
7. A. P. Sê-khốp - Ô hắn để trong bao, chiếc đồng hồ quả quýt Bê-li-côp có cũng để trong bao bằng da hươu; và khi rút chiếc những thói dao nhỏ để gọt bút chì thì chiếc dao ấy cũng đặt quen như thế trong bao; cả bộ mặt hắn ta nữa dường như cũng nào? ở trong bao vì lúc nào hắn cũng giấu mặt sau chiếc cổ áo bành tô bẻ đứng lên. (Tr.66) - Ngồi xe ngựa thì kéo mui lên. - Đi hết nhà này đến nhà khác . kéo ghế ngồi, chẳng nói chẳng rằng, mắt nhòm xung quanh như tìm kiếm vật gì. Hắn cứ ngồi im như phỗng thế rồi độ một giờ sau thì cáo từ (tr. 66-67) - Thói quen: kì quặc, khác người: mọi thứ đều để vào bao.
8. A. P. Sê-khốp - Ở nhà hắn cũng sống thế thôi: cũng vẫn mặc áo khoác ngoài, đội mũ, đóng cửa, cài then, có đủ sự ngăn cấm và hạn chế - Cách sinh hoạt: trái khoáy, lập dị - Buồng ngủ của Bê-li-cốp chật như cái hộp. Khi nằm ngủ, hắn kéo chăn trùm đầu kín mít. Trong buồng nóng bức, ngột ngạt, gió thổi ngoài cửa sổ đóng kín mít, lửa reo Cách sinh hoạt trong lò (Tr.67) của Bê-li-côp có gì đặc biệt? Cả ý nghĩ của mình, Bê-li-cốp cũng - Ý nghĩ: cố giấu vào bao. Đối với hắn, chỉ có không bao giờ dám những chỉ thị, thông tư, những bài báo bày tỏ suy nghĩ riêng cấm đoán điều này điều nọ mới là những cái rõ ràng (Tr.66)
9. A. P. Sê-khốp a. Chân dung: - Ngoại hình: kì quái, khó hiểu - Thói quen: kì quặc, khác người - Cách sinh hoạt: trái khoáy, lập dị - Ý nghĩ: cố giấu vào bao => Khát vọng mãnh liệt: thu mình vào trong một cái vỏ, tạo ra cho mình một thứ bao có thể ngăn cách, bảo vệ hắn khỏi những ảnh hưởng bên ngoài.
10. A. P. Sê-khốp b. Tính cách: - Đặc điểm: Hèn nhát Cuộc sống làm cho hắn khó chịu, sợ hãi, buộc hắn phải thường xuyên lo âu và có lẽ như để bào chữa cho thái độ nhút nhát, ghê tởm đối với hiện tại, lúc nào hắn cũng ngợi ca quá khứ, ngợi ca những gì không bao giờ có thật.(Tr.66) Mấy thứ ngôn ngữ cổ mà hắn dạy đối với hắn thực ra cũng chỉ là một thứ giày cao su, một thứ ô che mà nhờ đó hắn có thể trốn tránh được cuộc sống thực.
11. A. P. Sê-khốp b. Tính cách: Hèn nhát - Đặc điểm: Máy móc , giáo điều Đối với hắn, chỉ có những chỉ thị, thông tư, những bài báo cấm đoán điều này điều nọ mới là những cái rõ ràng Nếu không có chỉ thị nào cho phép thì ta không được làm. (Tr.68)
12. A. P. Sê-khốp b. Tính cách: Hèn nhát - Đặc điểm: Máy móc , giáo điều Luôn cho mình là đúng Lo lắng và sợ hãi mọi thứ Tôi chẳng hề làm điều gì sơ suất Lúc nào tôi Lúccũng nào xử cũngsự như sợ mộtnhỡ người lại xảy tử ra tế, chuyện đứng đắn.(Tr.68) gì Hắn sợ nhỡ ra lại có chuyện gì, sợ kẻ trộm chui vào nhà. (Tr.67) “Sợ phát kinh lên” khi thấy Va-ren-ca chạy xe đạp và Cô- va-len-cô mặc áo thêu; Sợ người khác xuyên tạc chuyện của mình với cấp trên; Sợ biến thành trò cười cho thiên hạ; Sợ bị vẽ tranh châm biếm, bị ép về hưu sớm, (Tr.68)
13. A. P. Sê-khốp b. Tính cách: + Hèn nhát - Đặc điểm: + Máy móc , giáo điều + Luôn cho mình là đúng Nguyên nhân + Lo lắng và sợ hãi mọi thứ nào hình thành - Nguyênnên đặc điểm nhân: do lối sống, do xã hội tác động. tính cách của Bê Ý nghĩa điển hình của -li-cốp? => Bê-li-côp là nhân vật điển hình cho Bê-li-cốp? giới trí thức Nga cuối thế kỉ XIX: hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ.
14. A. P. Sê-khốp Hoàn thành sơ đồ: Hèn nhát Ngoại hình Thói quen kì kì quái, quặc, khác Máy móc, khó hiểu người giáo điều Chân dung Lối sống, tính Tính cách cách đáng phê “Người trong “Người trong bao” bao” phán Luôn cho Sinh hoạt Ý nghĩ cố Không thể sống mình đúng trái khoáy, giấu vào như thế được. Cần lập dị bao phải thay đổi Luôn lo sợ đủ thứ
15. A. P. Sê-khốp 2. Ảnh hưởng của lối sống Bê-li-côp: a. Lúc Bê-li-côp còn sống: - Đối với bản thân: tạo cho Belicop cuộc sống thảm hại, đáng thương. - Đối với nhà trường: giáo viên sợ hắn, hiệu trưởng cũng sợ, hắn khống chế cả trường học suốt 15 năm - Đối với cả thành phố: mọi người đều sợ hắn Lối sống của Bê -li-côp đã ảnh hưởng như thế Vì sao mọi người nào với người xung quanh? lại sợ Bê-li-cốp?
16. A. P. Sê-khốp b. Khi Bê-li-cốp chết Cái chết của Bê được miêu tả như thế nào? Nguyên * Cái chết của Bê-li-côp: nhân dẫn tới cái chết ấy? Hình aûnh Beâ-li - coáp naèm trong quan taøi: + Troâng hieàn laønh, deã chòu, töôi tænh. + Chieác bao beàn vöõng nhaát cuûa Beâ- li- coáp.  Khaùt voïng maõnh lieät ñöôïc ôû trong bao * Nguyeân nhaân caùi cheát: + Ngaõ => bị soác vì bị đối xử thô bạo + Tieáng cöôøi cuûa Va- ren- ca => xaáu hoå + Lo sợ sự việc sẽ tới tai cấp trên  Do loái soáng, tính caùch trong bao
17. A. P. Sê-khốp * YÙ nghóa caùi cheát cuûa Beâ- li- coáp: Cái chết của Bê có ý nghĩa gi? + Đó laø caùi cheát taát yeáu + Beâ- li- coáp ñaõ tìm ñöôïc cho mình caùi bao toát nhaát, beàn vöõng nhaát Khi Bê-li-côp chết mọi người * Thaùi ñoä cuûa moïi ngöôøi: có thái độ như thế nào? + Luùc ñaàu: nheï nhaøng, thoaûi maùi + Sau ñoù: khoâng khí laïi naëng neà nhö cuõ  Moïi nguôøi chaùn gheùt loái soáng, tính caùch trong bao nhöng khoâng thể naøo thoaùt ra ñöôïc.
18. A. P. Sê-khốp 3. Ý nghĩa của hình tượng cái bao: - Nghĩa đen: Vật dùng để đựng, để bao, gói có hình túi hoặc hình hộp; là vật dụng quen dùng của Bê-li-cốp. Hình tượng cái - Nghĩa bóng: Lối sống và tính cách của nhân vật Bê-li-cốpbao có ý nghĩa gì? - Nghĩa biểu tượng: + “Cái bao” chính là biểu tượng cho một xã hội tù đọng, ngột ngạt; một cái bao khổng lồ trói buộc, bủa vây con người. + “Người trong bao” - Bê-li-côp, điển hình cho kiểu người, lối sống, tư tưởng bảo thủ, sợ hãi, trốn trong lớp vỏ bọc, lẩn tránh thực tại để tìm sự yên thân;
19. A. P. Sê-khốp 4. Ñaëc saéc ngheä thuaät: Nhận xét về nghệ thuật của tác phẩm? - Coát truyeän: truyeän loàng trong truyeän, hai nhận vật người kể chuyện - Ngoâi keå: ngoâi thöù nhaát, coù söï ñan xen cuûa hai gioïng keå - Ngheä thuaät xaây döïng nhaân vaät ñieån hình: tính caùch kì quaùi maø chaân thaät. - Hình ảnh: mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. - Giọng kể: Đan xen nhiều giọng điệu: giễu cợt, mỉa mai, châm biếm, và u buồn. III. Tổng kết: (Xem ghi nhớ SGK, Tr.70)
20. A. P. Sê-khốp Luyện tập: Bài 3, tr. 70 - Bê-li-côp - Một con người kì quái - Không thể sống như thế - Câu chuyện trong nhà kho - Người mang vỏ ốc => Khoâng theå thay theá nhan ñeà. Vì nhan ñeà Ngöôøi trong bao laø hiønh aûnh vöøa khaùi quaùt vöøa gaây aán töôïng laï đồng thời thể hiện sự saùng taïo ñoäc ñaùo cuûa tác giaû.
21. A. P. Sê-khốp Hoàn thành sơ đồ: Hèn nhát Ngoại hình Thói quen kì kì quái, quặc, khác Máy móc, khó hiểu người giáo điều Chân dung Lối sống, tính Tính cách cách đáng phê “Người trong “Người trong bao” bao” phán Luôn cho Sinh hoạt Ý nghĩ cố Không thể sống mình đúng trái khoáy, dấu vào như thế được. Cần lập dị bao phải thay đổi Luôn lo sợ đủ thứ
22. A. P. Sê-khốp Hèn nhát Ngoại hình Thói quen kì quái, khó kì quặc, Máy móc, hiểu khác người giáo điều Lối sống, tính Chân dung Tính cách “Người trong “Người trong cách đáng phê bao” bao” phán. Sinh hoạt Ý nghĩ cố Luôn cho trái khoáy, dấu vào mình đúng Không thể sống lập dị bao như thế được. Cần phải thay đổi! Luôn lo sợ đủ thứ