Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

1. HAI ĐỨA TRẺ Thạch Lam
2. Thạch Lam I – Tìm hiểu chung 1 - Tác giả 2 - Tác phẩm II – Đọc hiểu 1 - Phố huyện lúc chiều tàn a. Bức tranh thiên nhiên b. Cảnh chợ tan và những kiếp người nơi phố huyện c. Tâm trạng của chị em Liên 2 - Phố huyện lúc về đêm a. Cảnh thiên nhiên b. Đời sống của những kiếp người nghèo khổ trong bóng tối 3 - Cảnh phố huyện về khuya – chuyến tàu đêm đi qua. 4 – Nghệ thuật III – Tổng kết 1 – Nội dung 2 – Nghệ thuật
3. Chân dung nhà văn Thạch Lam
4. Các nhà văn, nhà thơ trong nhóm “Tự lực văn đoàn” 1933-1943
5. Các tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Thạch Lam
6. I. TÌM HIỂU CHUNG: 2-Truyện ngắn “ Hai đứa trẻ”. -.
7. Một đoạn trong hồi kí (ảnh chụp) “Nhân vật, khung Tôi không ngờ em Sáu có trí nhớ dai thế, như chuyện cảnh, tâm trạng trong em tôi tả hai chị em thức đợi chuyến tàu đêm qua rồi “Hai đứa Trẻ” Thạch mới ngủ.Năm đó tôi chín tuổi, em tôi lên tám mà mẹ Lam viết đúng sự thật”. tôi đã giao cho hai chị em tôi coi hàng. Cửa hàng chỉ bán có rượu, ít bánh khảo, thuốc lào
8. Phố huyện Cẩm Giàng xưa
9. Và phố huyện Cẩm Giàng nay
10. II. Đọc – hiểu 2 – Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn a.Bức tranh thiên nhiên +Âm thanh: +Hình ảnh, Màu sắc: +Đường nét:
11. Hình ảnh minh họa cảnh chợ tàn
12. b. Cuộc sống con người. - Con người: + Những đứa trẻ con nhà nghèo, đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại ở chợ. + Mẹ con chị Tý với hàng nước sơ sài, ế ẩm. + Chị em Liên ngồi trên cái chõng nát để trông coi quầy tạp hóa nhỏ xíu. + Bà cụ Ti điên với tiếng cười khanh khách, lỏa đảo lẩn vào bóng tối. + Gia đình bác Xẩm: cảnh đời bất hạnh sống trông chờ vào sự bố thí của người đời. -> Cuộc sống chật vật, nghèo đói và tiêu điều đến thảm hại. Cái nhìn xót thương da diết mà kín đáo của Thạch Lam.
13. c - Tâm trạng chị em Liên trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ : - Ngồi im lặng, mắt ngập đầy bóngTrước tối. cảnh ngày tàn tạ, tâm trạng - Lòng buồn man mác trước giờ khắccủa của Liên ngày nhưtàn. thế - Cảm nhận mùi riêng của đất, củanào quê ?hương này. - Động lòng thương bọn trẻ con nhà nghèo. - Xót thương cho mẹ con chị Tý.  Là cô bé có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, cóQua lòng những trắc ẩn chiđối với con người, đồng cảm với những ngườitiết nghèo ấy, khổ.em có cảm  Tác giả bày tỏ tình cảm yêu mến gắnnhận bó đốigì vềvới đờiquê hươngsống đất nước; cảm thông thương xót đối với vànhững vẻ kiếpđẹp người tâm nghèohồn khổ. của Liên ?
14. 2 - Phố huyện lúc đêm khuya a - Cảnh phố huyện về đêm : Cảnh phố huyện - Hình tượng bóng tối : về đêm có đặc điểm gì + Bóng tối đen kịt bao trùm lên đườngnổi bật phố ? và Hãy các ngõthống vào làng,kê ra sông, qua chợ, về nhà. các chi tiết để làm + Bóng tối đậm đặc cả bầu khôngsáng khí, tiếng tỏ điều trống đó cầm ? canh cũng không xuyên qua được bóng tối dày đặc “tung lên một tiếng ngắn khô khan không vang động ra xa rồi chìm ngay vào bóng tối” _Bóng đêm là hướng đi tới, đi về, đi đến, đi ra của bao người; trở thành số phận, tương lai của người dân phố huyện. “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi cho một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”. _Thể hiện nỗi day dứt thấm thía nỗi buồn thân phận và niềm cảm thông của tác giả.
15. - Hình tượng ánh sáng : +Khe sáng lọt ra từ những cánh cửa khép hờ trong phố. +Ánh sáng của sao và vệt sáng của đom đóm. +Quầng sáng thân mật quanh ngọnTrong đèn của bóngchị Tý. tối bao trùm, cuộc sống ở +Chấm lửa nhỏ và vàng từ bếp phở của bác Siêu. phố huyện này vẫn thấp + Từng hột sáng thưa thớt từthoáng ngọn đèn hiện vặn ranhỏ nhữngcủa Liên.  yếu ớt, nhỏ bé, ánh sáng nào ? Gắn liền với những cuộc sống của ai ? Đặc điểm chung của các ánh sáng ấy ?
16. Em có cảm nhận gì về tương quan ánh bóng tối và ánh sáng ? Tương quan ấy nói lên điều gì ?
17. Bóng tố bao trùm, đậm đặc Ánh sáng nhỏ nhoi, mong mênh mông manh đến tội nghiệp Thñ ph¸p t­¬ng ph¶n Bãng tèi khiÕn ¸nh ¸nh s¸ng khiÕn s¸ng thªm leo lÐt bãng tèi thªm dµy ®Æc Biểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé vô danh sống leo lét trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ.
18. Đọc văn : tiết 35-36-37 HAI ĐỨA TRẺ Thạch Lam b) Cuộc sống của những con người phố huyện : - Hai chị em Liên với cửa hàng tạp hóa nhỏ. - Mẹ con chị Tí với hàng nước ế ẩm. - Bà cụ Thi hơi điên với tiếng cười khanh khách đi lần vào bóng tối. - Bác Siêu với gánh phở “ một thứ quà xa xỉ , nhiều tiền ” . - Vợ chồng bác xẩm “ góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu “. => Những kiếp người nghèo, cực nhọc, vất vả, cuộc sống tẻ nhạt, sống quẩn quanh, tối tăm. chuc_nguyen97
19. b – Cuộc sống của những kiếp người trong phố huyện : - Nhịp sống lặp đi lặp lại một cách đơn điệu, buồn tẻ, quẩn Có người cho rằng : ngoài sự quanh, tăm tối, lầm lũi, nhẫn nghèo khổ và nhỏ bé đến tội nhục. nghiệp, những người dân nơi đây - Dẫu thế, họ vẫn không mất hết còn đang phải sống một cuộc hi vọng và niềm tin vào cuộc sống tẻ nhạt quẩn quanh không sống. tương lai, lối thoát. Em nghĩ như  Giọng văn đều đều, chậm thế nào về nhận định này? buồn tha thiết thể hiện niềm xót thương da diết của Thạch Lam.
20. II/ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN: 1. Phố huyện lúc chiều tàn : 2. Phố huyện về đêm : 3.Cảnh phố huyện về khuya, khi đoàn tàu đi qua : a. Tâm trạng hai đứa trẻ lúc đợi tàu: - Liên và An cố thức đợi tàu với tâm trạng háo hức đợi chờ khoắc khoải. + Liên dù đã: “Buồn ngủ ríu cả mắt” vẫn cố thức. + An nằm ngủ vẫn không quên dặn chị “ Tàu đến dậy nhé”
21. LÝ do ®îi tµu : • §Ó b¸n hµng( theo lêi mÑ dÆn) • §Ó ®­îcnh×n chuyÕn tµu- ho¹t ®éng cuèi cïng cña ®ªm khuya. Þ§îi tµu ®· trë thµnh mét nhu cÇu bøc thiÕt vÒ mÆt tinh thÇn: muèn v­îtra khái c¸i t¨m tèi cña cuéc ®êi. ÞKh¸t väng ®­îcsèng trong mét thÕ giíi kh¸c tèt ®Ñp h¬n dï chØ trong gi©y l¸t.
22. ¢m thanh Con tµu Phè huyÖn • Cßi xe löa kÐo dµi Trèng thu kh«ng tõng tiÕng mét • TiÕng dån dËp • TiÕng Õch nh¸i • TiÕng rÝt m¹nh vµo ghi • TiÕng muçi bay vo ve • Cßi rÝt lªn > ¢m thanh m¹nh mÏ, Þ¢m thanh ®¬n ®iÖu,l¹c s«i ®éng lâng, hoang v¾ng, buån b·.
23. ¸nh s¸ng Con tµu Phè huyÖn • Ngän löa xanh biÕc • Khe s¸ng • Khãi bõng s¸ng tr¾ng • QuÇng s¸ng • §Ìn s¸ng tr­ng > ¸nh s¸ng yÕu ít vµ ®¬n ®éc => ¸nh s¸ng m¹nh, rùc rì
24. b.Hình ảnh đoàn tàu: -Tõ xa: tiÕng xe rÝt, lµn khãi bõng s¸ng tr¾ng, hµnh kh¸ch ån µo khe khÏ. - §Õn gÇn: cßi, rÇm ré ®i tíi, ®Ìn s¸ng tr­ng, ®ång vµ kÒn lÊp l¸nh, cöa kÝnh s¸ng. - Tµu qua: ®i vµo ®ªm tèi, ®èm than ®á bay tung, chÊm nhá cña chiÕc ®Ìn xanh treo trªn toa sau cïng. - Chuyến tàu đêm: biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp, sự giàu sang, rực rỡ ánh sáng >< cuộc sống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của người dân phố huyện
25. c.T©m tr¹ng cña nh©n vËt Liªn v Liªn håi t­ëng vÒ qu¸ khø: -> Con tµu ®¸nh thøc nh÷ng kÝ øc ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬ khi gia ®×nh Liªn cßn ë Hµ Néi. v Liªn m¬ t­ëng vÒ mét “thÕ giíi kh¸c”: => “ThÕ giíi kh¸c”: lµ mét thÕ giíi t­¬i s¸ng h¬n, s«i ®éng h¬n, h¹nh phóc h¬n cuéc sèng nghÌo khæ, tï tóng hµng ngµy cña con ng­êi phè huyÖn. => NiÒm kh¸t khao h­íng tíi t­¬ng lai - kh¸t khao m¬ hå nh­ng tha thiÕt.
26. T©m tr¹ng nh©n vËt Liªn khi tµu ®· ®i qua § Liªn nghÜ tíi ngän ®Ìn con cña chÞ TÝ “chØ chiÕu s¸ng mét vïng ®Êt nhá” => Chi tiÕt giµu søc ¸m ¶nh, ®­îc nh¾c l¹i nhiÒu lÇn trong t¸c phÈm => Trë thµnh biÓu t­îng cho nh÷ng kiÕp ng­êi nhá nhoi, sèng lay l¾t, mï tèi trong ®ªm ®en mªnh m«ng cña cuéc ®êi. => Chøng tá sù tù ý thøc cña Liªn vÒ sè phËn cña nh÷ng con ng­êi phè huyÖn, trong ®ã cã chÝnh m×nh. - Qu¸ khø t­¬i ®Ñp ®· mÊt Víi Liªn: - HiÖn t¹i: bãng tèi phñ ®Çy - T­¬ng lai vÉn chØ lµ mét ®iÖp khóc buån v« väng
27. * T©m tr¹ng cña Liªn: Xuyªn suèt t¸c phÈm lµ t©m tr¹ng cña Liªn - T©m tr¹ng cña c« g¸i nhá dÞu dµng, m¬ méng, víi nçi buån mªnh m«ng vµ niÒm kh¸t khao cuéc sèng h¹nh phóc, s¸ng t­¬i. TÊt c¶ c¶nh vËt, con ng­êi trongm¾t quan s¸t cña Liªn ®Òu hiÖn lªn rÊt gÇn gòi, quen thuéc song nã l¹i nhuèm vÎ u sÇu cña thêi thÕ. - Mçi ngµy qua ®i buån tÎ n¬i huyÖn lÞ nh­ng Liªn vµ em lu«n chê ®Õn ®ªm ®Ó ngãng nh÷ng chuyÕn tµu tõ Hµ Néi ®i qua. §Ó håi t­ëng vÒqu¸ khø t­¬i s¸ng vµ ­íc m¬ vÒngµy mai ®æi kh¸c.
28. ? Trªn nÒn ¸nh s¸ng vµ ©m thanh cña phè huyÖn nghÌo nàn, h×nh ¶nh ng­êid©n ®­îcmiªu t¶ nh­thÕ nµo tr­íc, trong vµ sau khi ®oµn tµu ®i qua? Tr­íc khi tµu ®Õn Khi tµu ®i Gia ®×nh b¸c XÈm ngåi ChÞ Tý söa so¹n ®å ®¹c trªn manh chiÕu b¸c Siªu g¸nh hµng ChÞ Tý phe phÈy ®uæi ruåi ®i vµo lµng Liªn, An buån ngñ rÝu m¾t Vî chång b¸c XÈm Tµu ®Õn: b¸c Siªu nghÓn cæ ngñ gôc Liªn ®¸nh thøc em An nhám dËy An ngñ say * Phè huyÖn yªn tÜnh vµ ®Çy bãng tèi khi ®oµn tµu ®i qua.
29. T©m hån hai ®øa trÎ Trong s¸ng, th¬ ng©y mµ ®· sím thÊm nçi buån tÎ cña m«i tr­êng, cña cuéc ®êi víi niÒm nhí (Hµ Néi) víi Ên t­îng (ngän ®Ìn nhµ chÞ TÝ, bÕp löa b¸c Siªu) vµ m¬ ­íc kh¸t khao (®îi chuyÕn tµu qua). Dï r»ng rÊt nhanh, ®oµn tµu còng nh­ hy väng mçi ngµy cña Liªn vôt qua mÊt song Liªn kh«ng n¶n lßng. §ªm sau, sau n÷a hai chÞ em vÉn mong tµu qua.
30. III/TỔNG KẾT: (Ghi nhớ -SGK) 1/CHỦ ĐỀ: • Niềm xót thương đối với những kiếp sống nghèo khổ chìm khuất trong mỏi mòn tăm tối , quẩn quanh nơi phố huyện trước Cách mạng và sự trân trọng với những mong ước bé nhỏ, bình dị mà tha thiết của họ
31. 2/ Nghệ thuật : • Cốt truyện đơn giản , nổi bật là những dòng tâm trạng chảy trôi , những cảm xúc ,cảm giác mong manh mơ hồ trong tâm hồn nhân vật . - Bút pháp tương phản , đối lập - Miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của cảnh vật và tâm trạng của nhân vật. - Ngôn ngữ , hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng - Giọng điệu thủ thỉ thấm đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng ./.
32. -Gi¸ trÞ néi dung: TruyÖn ph¶n ¸nh cuéc sèng tèi t¨m vµ niÒm kh¸t khao cuéc sèng t­¬i s¸ng cña nh­ng con ng­êi n¬i phè huyÖn ngµy x­a. TruyÖn võa cã gi¸ trÞ hiÖn thùc võa cã gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Ngßi bót cña Th¹ch Lam h­íng vÒ nh÷ng ng­êi nghÌo khæ trong cuéc sèng tèi t¨m thÓ hiÖn t×nh c¶m nång hËu s©u kÝn cña nhµ v¨n. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: §©y lµ t¸c phÈm tù sù giµu chÊt th¬. NghÖ thuËt t­¬ngph¶n khi t¶ c¶nh vËt cïng víi c¸nh khai th¸c néi t©m tinh tÕ, giäng v¨n ®Çy c¶m th­¬ng. -L­uý: Kh«ng gian thùc vµ kh«ng gian nghÖ thuËt. C¸i thùc cña cuéc sèng vµ c¸i th¨ng hoa trong t©m t­ëngnhê kh¸t väng, ­íc m¬.
33. Đọc văn : HAI ĐỨA TRẺ Thạch Lam ĐI TÌM ẨN SỐ 1 C H Ấ T T H Ơ 1 2 L Ã N G M Ạ N T R Ữ T Ì N H 2 3 N Ắ N G T R O N G V Ư Ờ N 3 4 C Ẩ M G I À N G 4 * Đ O À N T À U TK TK.(Câu 3.1.2.7 (chữ 13714 chữ chữcái cái) cáiĐây ) ))ĐiềnĐây làTên biểu là tậpvào nét tượng truyện dấu đặc củasắc( ngắn )ướctrong : Truyệngồm mơ, giọng 12của ngắn tác khátvăn phẩm Haicủa khao đứa ra Câutrẻ hạnhđờiThạchcó 4. sự năm (8phúc hoàLam chữ 1938 quyệnvà ? cái những? )Tên hai điềucủayếu phốtốtốt hiện đẹp huyện trongthực đã vàcuộc trở thành sống. không gian nghệ thuật trong nhiều sáng tác của Thạch Lam ?