Bài giảng Ngữ văn 8 - Câu ghép (tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Câu ghép (tiếp theo)

1. KiÓm tra bµi cò 1. Nªu ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp? C©u ghÐp lµ nh÷ng c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C-V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u. 2. H·y ph©n biÖt c¸c vÕ c©u trong vÝ dô sau vµ cho biÕt c¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau b»ng c¸ch nµo? “BëiBëi chµng ¨n ë hai lßng ChoCho nªnnªn phËn thiÕp long ®ong mét ®êi” (Ca dao) VÝ dô trªn cã hai vÕ c©u cña mét c©u ghÐp. C¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau b»ng quan hÖ tõ “Bëi” ë c©u lôc vµ “Cho nªn” ë c©u b¸t.
2. C©u ghÐp ( TiÕp theo)
3. I.Quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u 1. VÝ dô: SGK/123 “Cã lÏ tiÕng ViÖt cña chóng ta ®Ñp bëi v× t©m hån cña ng­êi ViÖt Nam ta rÊt ®Ñp,bëi v× ®êi sèng, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta tõ tr­íc tíi nay lµ cao quý, lµ vÜ ®¹i, nghÜa lµ rÊt ®Ñp.” (Ph¹m V¨n §ång)
4. 2 NhËn xÐt VÝ dô: bëi v× “Cã lÏ tiÕng ViÖt cña chóng ta ®Ñp bëibëi v×v× t©m hån cña ng­êi ViÖt Nam ta rÊt ®Ñp, bëibëi v×v× ®êi sèng, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta tõ tr­íc tíi nay lµ cao quý, lµ vÜ ®¹i, nghÜa lµ rÊt ®Ñp.” (Ph¹m V¨n §ång) C¸c vÕ c©u ®­îc nèi b»ng quan hÖ tõ “bëi v×”. Quan hÖ gi÷a c¸c vÕ c©u ghÐp trong vÝ dô trªn lµ quan hÖ nguyªn nh©n – kÕt qu¶. VÕ thø nhÊt: KÕt qu¶ VÕ thø hai vµ vÕ thø ba: Nguyªn nh©n
5. VÝ dô 2 VÝ dô: (C©u b, bµi tËp 1, phÇn LuyÖn tËp) “NÕuNÕu trong pho lÞch sö loµi ng­êi xãa c¸c thi nh©n, v¨n nh©n vµ ®ång thêi trong t©m linh loµi ng­êi xãa hÕt nh÷ng dÊu vÕt hä cßn l­u l¹i th× c¸i c¶nh t­îng nghÌo nµn sÏ ®Õn bùc nµo!” (Hoµi Thanh, ý nghÜa v¨n ch­¬ng) QuanQuan hÖhÖ ®iÒu®iÒu kiÖnkiÖn(gi¶(gi¶ thiÕt)thiÕt) kÕtkÕt qu¶qu¶
6. VÝ dô 3 ““ TuyTuyTuyTuy rÐtrÐt vÉnvÉn kÐokÐo dµidµi,, mïamïa xu©nxu©n ®·®· ®Õn®Õn bªnbªn bêbê s«ngs«ng L­¬ng.L­¬ng.”” (NguyÔn(NguyÔn §×nh§×nh Thi)Thi) Quan hÖ t­¬ng ph¶n Cã thÓ t¸ch thµnh c©u ®¬n ®­îc nh­ng sÏ mÊt ®i ý nghÜa muèn diÔn ®¹t.
7. vÝ dô Quan hÖ 4. Gioù baét ñaàu thoåi vaø maây baét ñaàu bay. Bæ sung CN1 VN1 CN2 VN2 5. Moät ngöôøi ñeán roài caû boïn cuøng keùo ñeán. TiÕp nèi CN1 VN1 CN2 VN2 6. Ñoâi maét noù ñoû hoe vaø noù khoùc nöùc nôû. CN1 VN1 CN2 VN2 ®ång thêi 7. Loøng toâi ñang voâ cuøng lo laéng : hoâm nay Gi¶i thÝch CN1 VN1 toâi chöa hoïc baøi CN2 VN2
8. 3. GHI NHỚ • C¸c vÕ c©u cña c©u ghÐp cã quan hÖ ý nghÜa víi nhau kh¸ chÆt chÏ. Nh÷ng quan hÖ th­ênggÆp lµ: quan hÖ nguyªn nh©n, quan hÖ ®iÒu kiÖn (gi¶ thiÕt), quan hÖ t­¬ngph¶n, quan hÖ t¨ng tiÕn, quan hÖ lùa chän, quan hÖ bæ sung, quan hÖ tiÕp nèi, quan hÖ ®ång thêi, quan hÖ gi¶i thÝch. • • Mçi quan hÖ th­êng ®­îc ®¸nh dÊu b»ng c¸c quan hÖ tõ, cÆp quan hÖ tõ hoÆc cÆp tõ h« øng nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn,®Ó nhËn biÕt chÝnh x¸c quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u, trong nhiÒu tr­êng hîp,ta ph¶idùa vµo v¨n c¶nh hoÆc hoµn c¶nh giao tiÕp.
9. III.luyÖn tËp: Bµi tËp 1 (SGK trang 124) X¸c ®Þnh quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u trong c©u ghÐp d­íi ®©y vµ cho biÕt mçi vÕ c©u biÓu thÞ ý nghÜa g× trong mèi quan hÖ Êy. C©u a. “C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc.” (Thanh TÞnh, T«i ®i häc) VÕ c©u 1 vµ vÕ c©u 2: Quan hÖ nguyªn nh©n - kÕt qu¶ VÕ c©u 2 và vÕ c©u 3: Quan hệ gi¶i thÝch
10. C©u c. “Nh­vËy, ch¼ng nh÷ng th¸i Êp cña ta m·i m·i v÷ng bÒn mµ bæng léc c¸c ng­¬icòng ®êi ®êi h­ëngthô; ch¼ng nh÷ng gia quyÕn cña ta ®­îcªm Êm gèi ch¨n mµ vî con c¸c ng­¬icòng ®­îcb¸ch niªn giai l·o; ch¼ng nh÷ng t«ng miÕu cña ta sÏ ®­îcmu«n ®êi tÕ lÔ mµ tæ t«ng c¸c ng­¬icòng ®­îcthê cóng quanh n¨m; ch¼ng nh÷ng th©n ta kiÕp nµy ®¾c chÝ mµ ®Õn c¸c ng­¬itr¨m n¨m vÒ sau tiÕng vÉn l­utruyÒn; ch¼ng nh÷ng danh hiÖu ta kh«ng bÞ mai mét mµ tªn hä c¸c ng­¬icòng sö s¸ch l­u th¬m.” (TrÇn Quèc TuÊn, HÞch t­íng sÜ)
11. C©u c. “Nh­ vËy,ch¼ng nh÷ng th¸i Êp cña ta m·i m·i v÷ng bÒn mµ bæng léc c¸c ng­¬i còng ®êi ®êi h­ëng thô; ch¼ng nh÷ng gia quyÕn cña ta ®­îc ªm Êm gèi ch¨n mµ vî con c¸c ng­¬i còng ®­îc b¸ch niªn giai l·o; ch¼ng nh÷ng t«ng miÕu cña ta sÏ ®­îc mu«n ®êi tÕ lÔ mµ tæ t«ng c¸c ng­¬i còng ®­îc thê cóng quanh n¨m; ch¼ng nh÷ng th©n ta kiÕp nµy ®¾c chÝ mµ ®Õn c¸c ng­¬i tr¨m n¨m vÒ sau tiÕng vÉn l­u truyÒn;ch¼ng nh÷ng danh hiÖu ta kh«ng bÞ mai mét mµ tªn hä c¸c ng­¬i còng sö s¸ch l­u th¬m.” (TrÇn Quèc TuÊn, HÞch t­íng sÜ) Quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u lµ quan hÖ t¨ng tiÕn
12. Bµi tËp 2(a) a. “BiÓn lu«n thay ®æi mµu tuú theo s¾c m©y trêi. Trêi xanh th¼m, biÓn còng xanh th¼m nh­ d©ng cao lªn, ch¾c nÞch. Trêi r¶i m©y tr¾ng nh¹t,biÓn m¬ mµng dÞu h¬i s­¬ng. Trêi ©m u m©y m­a, biÓn x¸m xÞt nÆng nÒ. Trêi Çm Çm d«ng giã, biÓn ®ôc ngÇu, giËn d÷ ” (Vò Tó Nam, BiÓn ®Ñp) Bèn c©u ghÐp ë trªn ®Òu lµ quan hÖ ®iÒu kiÖn-kÕt qu¶. VÕ ®Çu chØ ®iÒu kiÖn, vÕ sau chØ kÕt qu¶. Kh«ng nªn t¸ch mçi vÕ c©u ghÐp thµnh c¸c c©u ®¬n v× ý nghÜa c¸c c©u cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
13. Bµi tËp 2(b) b, “Vµo mïa s­¬ng, ngµy ë H¹ Long nh­ ng¾n l¹i. Buæi sím, mÆt trêi lªn ngang cét buåm, s­¬ng tan, trêi míi quang. Buæi chiÒu, n¾ng võa nh¹t, s­¬ng ®· bu«ng nhanh xuèng mÆt biÓn”. (Thi S¶nh) Trong ®o¹n trÝch trªn , hai c©u ghÐp ®Òu cã quan hÖ nguyªn nh©n-kÕt qu¶. VÕ ®Çu chØ nguyªn nh©n, vÕ sau chØ kÕt qu¶. Còng kh«ng nªn t¸ch c¸c vÕ c©u thµnh nh÷ng c©u ®¬n v× quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u kh¸ chÆt chÏ.
14. Bµi tËp 4 “ChÞ DËu cµng tá ra bé ®au ®ín: Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u. NÕu con ch­a ®i, cô NghÞ ch­a giao tiÒn cho, u ch­a cã tiÒn nép s­u th× kh«ng khÐo thÇy con sÏ chÕt ë ®×nh, chø kh«ng sèng ®­îc. Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u.” (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn)
15. Bµi tËp 4(a) “ChÞ DËu cµng tá ra bé ®au ®ín: Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u. NÕu con ch­a ®i, cô NghÞ ch­a giao tiÒn cho, u ch­a cã tiÒn nép s­u th× kh«ng khÐo thÇy con sÏ chÕt ë ®×nh, chø kh«ng sèng ®­îc. Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u.” (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) Quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ cña c©u ghÐp thø hai lµ quan hÖ ®iÒu kiÖn (cïng víi sù xuÊt hiÖn cña quan hÖ tõ “nÕu”). §Ó thÓ hiÖn râ mèi quan hÖ ý nghÜa nµy, kh«ng nªn t¸ch mçi vÕ thµnh mét c©u ®¬n.
16. Bµi tËp 4(b) “ChÞ DËu cµng tá ra bé ®au ®ín: Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u. NÕu con ch­a ®i, cô NghÞ ch­a giao tiÒn cho, u ch­a cã tiÒn nép s­u th× kh«ng khÐo thÇy con sÏ chÕt ë ®×nh, chø kh«ng sèng ®­îc. Th«i, u van con, u l¹y con, con cã th­¬ng thÇy, th­¬ng u, th× con ®i ngay b©y giê cho u.” (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) “Th«i! U van con. U l¹y con. Con th­¬ng thÇy, th­¬ng u. Con ®i ngay b©y giê cho u.” Hµng lo¹t c©u ng¾n ®Æt c¹nh nhau cã thÓ gióp ta h×nh dung c¸ch nãi nh¸t gõng hoÆc nghÑn ngµo nh­ng kh«ng thÓ hiÖn ®­îc c¸ch viÕt cña t¸c gi¶ muèn diÔn ®¹t c¸ch nãi kÓ lÓ, van vØ, thiÕt tha ®Õn th¾t lßng cña chÞ DËu
17. H­íng dÉn lµm bµi tËp 3 (SGK Trang 125) CÇn l­u ý c¸ch viÕt sö dông nhiÒu c©u ghÐp ®Õn møc phøc t¹p cña t¸c gi¶. Nam Cao lµ mét tµi n¨ng truyÖn ng¾n víi mét sù tinh tÕ khi miªu t¶ néi t©m nh©n vËt. ChØ khi ®ã míi thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña c¸ch viÕt ®Õn l¹ lïng nµy.